Η επιλογή της συγκεκριμένης θεματικής αντανακλά τη διαρκή και πολυεπίπεδη σημασία των σπηλαίων στη ζωή και στον πολιτισμό του ανθρώπου. Από τα πρώτα στάδια της ανάπτυξης του ανθρώπινου είδους, τα σπήλαια αποτέλεσαν όχι μόνο καταφύγια από τα στοιχεία της φύσης και τους θηρευτές, αλλά και τις πρώτες εστίες κοινωνικοποίησης, δημιουργίας και ανταλλαγής γνώσης και ανάπτυξης πολιτισμού. Ακόμη και όταν έπαψαν να αποτελούν κύριους χώρους κατοικίας, διατήρησαν την αρχέγονη διασύνδεσή τους με το θρησκευτικό και υπερβατικό στοιχείο, τα αρχετυπικά νοήματα και τους συμβολισμούς τους, που τα καθιστούν διαχρονικά τοπόσημα των μύθων και της συλλογικής ιστορικής μνήμης, αλλά και πηγές έμπνευσης για τον στοχασμό και την τέχνη, γνωρίσματα, στα οποία προστέθηκε ―χωρίς να τα αντικαταστήσει― το σύγχρονο επιστημονικό ενδιαφέρον για την κατανόηση της ιστορίας και της αλληλεπίδρασης του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον.
Στις επιμέρους ενότητες παρουσιάζονται συνολικά 296 αντικείμενα από 30 σπήλαια της βόρειας Ελλάδας, καθώς και από μουσεία και συλλογές υψηλής επιστημονικής και πολιτιστικής σημασίας, πολλά από αυτά έως τώρα άγνωστα στο ευρύ κοινό. Κάθε έκθεμα αποτελεί ένα κομμάτι του παζλ που αφηγείται την ιστορία των σπηλαίων και της αλληλεπίδρασης του ανθρώπου και της φύσης με αυτά. Παράλληλα αναδεικνύονται οι μεθοδολογικές και τεχνικές ιδιαιτερότητες, ο συναρπαστικός χαρακτήρας και οι ποικίλες προκλήσεις της σπηλαιολογικής αρχαιολογικής και ανθρωπολογικής έρευνας.
The present comprehensive scientific catalogue accompanies and documents the important new temporary exhibition by the Ministry of Culture, organized by the Ephorate of Palaeoanthropology-Speleology and the Archaeological Museum of Thessaloniki, entitled “In the cave: stories from darkness brought to light”. Original in its concept, this exhibition uses an interdisciplinary approach to highlight the timeless and multifaceted relationship between humans and caves – a relationship that endures, unbroken, from the Paleolithic period until modern times.
The subject reflects the timeless and multilayered significance of caves in the life and culture of humankind. From the beginning of human evolution, caves were not only refuges from the elements and from predators, but also served as the cradle for early so-cialization, creativity and the exchange of knowledge, key for cultural development. Even when they ceased to be used for primary habitation, caves retained their primeval association with religion and transcendency, archetypal meanings and symbolism, making them timeless landmarks in myth and in collective historical memory, as well as sources of inspiration for contemplation and the arts. New among these layers of meaning – not replacing them – is the modern scientific interest in understanding the history of human interaction with the natural environment.
Literally and metaphorically, the exhibition “In the cave” aims to bring this profound and timeless relationship into the light. Through the distinct thematic and chronological units and select displays, which include anthropological, paleobotanical and paleozoological material, as well as representative archaeological finds – from prehistoric tools, utilitarian, religious and precious objects, to inscriptions and works of art from all periods – the public has the chance to conceptually travel back in time and discover the numerous aspects of life and culture relating to caves.
