Η ζωτικότητα και η συνθετότητα της παράδοσης με οδήγησε να παρουσιάσω την κουλτούρα αυτού του ελληνικού χωριού όχι ως έναν τρόπο σκέψης που ο χρόνος έχει καταστήσει ντεμοντέ, αλλά ως έναν τρόπο θέασης του κόσμου που τίμησε ο χρόνος, κάνοντάς τον να διαθέτει αδιάκοπο κύρος. Αυτός είναι ο λόγος που σε όλο το βιβλίο, πλην ελάχιστων εξαιρέσεων, χρησιμοποιώ χρόνο ενεστώτα. Αυτός ο τρόπος σκέψης έγινε το στήριγμα του ελληνικού λαού για πάνω από δύο χιλιετίες. Προσαρμοζόταν στα νέα φιλοσοφικά κινήματα και στα διαρκή σκαμπανεβάσματα της ιστορίας με λεπταίσθητες αλλαγές στους τρόπους που εκφράζονταν τα εγγενή θέματα της κουλτούρας. Πάντοτε όμως διατηρούσε την ακεραιότητα και το νόημα των ίδιων των θεμάτων. Στην ανθρωπολογία, ο Charles Stewart έχει επισημάνει ορθόδοξες εικόνες του επουράνιου και του δαιμονικού κόσμου που έχουν παραμείνει αναλλοίωτες από τον 4ο αιώνα μ.Χ. μέχρι σήμερα (Stewart, Demons and the Devil). Παρομοίως, κάποιος ιστορικός της ύστερης αρχαιότητας έκανε το εξής σχόλιο για το ανά χείρας βιβλίο: στους πρώιμους χριστιανικούς αιώνες, όλα αυτά τα θέματα είναι παρόντα, αλλά πολύ πιο ακατέργαστα και αλληλοσυγκρουόμενα, ενώ όπως περιγράφονται εδώ μοιάζουν να έχουν στρογγυλέψει, όπως τα βότσαλα σε μια ρεματιά· κι αυτό έχει συμβεί μέσα από την πρακτική ενός καθιερωμένου χριστιανισμού, ο οποίος τόσο συχνά έδειξε πως μπορεί να εξισορροπεί και να εναρμονίζει αιχμηρές αντιθέσεις. Ακόμα και σήμερα, μολονότι αυτή η αιώνια κατανόηση του κόσμου αντιμετωπίζει ριζικές προκλήσεις εκ μέρους της παγκοσμιοποίησης, του τεχνικού πνεύματος και των κοσμικών (secular) προϋποθέσεων, υπάρχουν στοιχεία αυτών των αρχαίων κατανοήσεων που συνεχίζουν και θα συνεχίσουν να παραμένουν. Ο Αδάμ και η Εύα, ως αρχέτυπα του άνδρα και της γυναίκας, η φιγούρα της Παναγίας ως Μητέρας όλων, παραμένουν ακόμα στοιχεία ζωντανά στο ελληνικό φαντασιακό, και πέρα από τη διαχρονική συσχέτιση κάποιων συγκεκριμένων τρόπων σκέψης που έχουν πλέον «στρογγυλέψει σαν βότσαλα» στον ελληνικό πολιτισμό, η ίδια η Εκκλησία συνεχίζει να παρέχει ανθεκτικές ερμηνείες του κόσμου, εξίσου επιδραστικές με κάθε άλλη εποχή.
Παρακαλώ, συμπληρώστε το email σας και πατήστε αποστολή.