Ὁ «Γυιὸς τοῦ Ἡλίου», ὅπως τοῦ ἄρεσε νὰ τὸν ἀποκαλοῦν, ἔζησε μόλις 32 χρόνια καὶ βασίλευσε 20 μόνο μῆνες (Νοέμβριος 361-Ἰούνιος 363). Μιμούμενος τὸν Σωκράτη, πέρασε τίς τελευταῖες ὧρες τῆς ζωῆς του μὲ φίλους του φιλοσόφους, συζητῶντας γιὰ τὴν εὐγένεια καὶ τὴν ἀθανασία τῆς ψυχῆς καὶ ἐλπίζοντας ὅτι ὡς μύστης τῶν ἀρχαίων μυστηρίων θὰ βρισκόταν μετὰ θάνατον στὰ Ἠλύσια Πεδία, ἔχοντας τὴ συντροφιὰ τοῦ Πλάτωνα καὶ τοῦ Σωκράτη.
Τὴν παραμονὴ τοῦ θανάτου του τὸν ἐπισκέφθηκε μέσα στὴν σκηνή του τὸ πνεῦμα τῆς Αὐτοκρατορίας, αὐτὸ ποὺ χρόνια πρὶν στὴ Γαλατία τὸν εἶχε προτρέψει νὰ δεχθεῖ τὴν ἀνάδειξη του ἀπὸ τίς λεγεῶνες στὸν Αὐτοκρατορικὸ Θρόνο. Αὐτὴ τὴ φορὰ ὅμως εἶχε τὸ πρόσωπο σκεπασμένο κι ἀμέσως ὁ Αὐτοκράτωρ κατάλαβε ποιά μοῖρα τὸν περίμενε. Ἐνα ξανθὸ παιδὶ τοῦ προμήνυσε στὸν ὕπνο του ὅτι ὁ θεὸς Ἥλιος τὸν ἐγκατέλειψε καὶ ὅτι θὰ πέθαινε στὴ Φρυγία, ὅπως καὶ ἔγινε. Σύμφωνα μὲ τὸν Ἀμμιανὸ Μαρκελίνο πέθανε ἤρεμος μὲ τὴ βεβαιότητα ὅτι πηγαίνει στὰ ὕψη ὅπου οἱ οὐρανοὶ καὶ τὰ ἄστρα τὸν κάλεσαν γιὰ νὰ ἑνωθεῖ μαζί τους. Ὁ Αὐτοκράτωρ ποὺ ἔπεσε βαριὰ πληγωμένος πολεμῶντας τοὺς ἐχθροὺς ξεψύχησε τὰ μεσάνυκτα τῆς 27ης Ἰουνίου τοῦ ἔτους 363. Ἐνῷ ψυχορραγοῦσε, λέγεται ὅτι πῆρε αἷμα ἀπὸ τὸ τραῦμα του, τὸ πέταξε πρὸς τὸν οὐρανὸ καὶ ἀναφώνησε: «Νενίκηκας Χριστέ, κορέσθητι Ναζωραῖε», σύμφωνα μὲ τὸν ἐκκλησιαστικὸ ἱστορικὸ καὶ ἐπίσκοπο Κύρου Θεοδώρητο. Τὴν ἴδια ὥρα καὶ ἐνῷ πολλὰ χιλιόμετρα μακριὰ ὁ Μέγας Βασίλειος ὡς ἐπίσκοπος Καισαρείας λειτουργοῦσε στὸν ἴδιο ναὸ τοῦ Ἁγίου Μερκουρίου, ὅπου ἄλλοτε ἐκτελοῦσε χρέη ἀναγνώστη προσποιούμενος τὸν Χριστιανὸ ὁ τότε νεαρὸς πρίγκηπας Ἰουλιανός, τὸν εἶδε σὲ ὅραμα νὰ ξεψυχᾷ βαρειὰ πληγωμένος στὰ βάθη τῆς Περσίας.
Ὅσο καὶ νὰ μὴ συμφωνεῖ κανεὶς μὲ ὅσα ἐκεῖνος πίστευσε καὶ ἐπιδίωξε νὰ παλινορθώσει, ὡστόσο κατὰ γενικὴ ὁμολογία ὑπῆρξε ἕνας ἀπὸ τοὺς πιὸ εὐγενικοὺς καὶ πιὸ καλλιεργημένους χαρακτῆρες τῆς παγκόσμιας Ἱστορίας.
