- Περιγραφή O κλάδος των οικονομικών που αφορά στον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία κατανέμει τους πόρους του τομέα της υγείας μεταξύ εναλλακτικών επιλογών ονομάζεται οικονομικά της υγείας. Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια προσπάθεια περιγραφής και ανάλυσης, με τρόπο περιεκτικό και κατανοητό, των εξελίξεων στον χώρο των οικονομικών της υγείας.
Η αναγκαιότητα ενός τέτοιου βιβλίου είναι σημαντική για την καθιέρωση των οικονομικών της υγείας ως ένα βασικό εργαλείο για τη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων στα σύγχρονα συστήματα υγείας. Το περιεχόμενο του βιβλίου χωρίζεται σε κεφάλαια που παρουσιάζουν τους λόγους για τους οποίους τα οικονομικά της υγείας είναι σημαντικά και τις ιδιαιτερότητες και τις στρεβλώσεις της αγοράς των υπηρεσιών υγείας. Επίσης, αναλύεται η οικονομική αξιολόγηση προγραμμάτων και υπηρεσιών υγείας και τα βασικά βήματα-στάδια διεξαγωγής της, καθώς και η επιλογή της κατάλληλης μεθόδου ανάλυσης των νέων τεχνολογιών υγείας. Τέλος, περιγράφεται η οικονομική αξιολόγηση των υπηρεσιών υγείας με τη χρήση μοντέλων λήψης αποφάσεων και με συγκεκριμένες εφαρμογές της οικονομικής αξιολόγησης σε διάφορους τομείς του χώρου της υγείας, και ειδικότερα της ιατρικής επιστήμης.
Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην οικονομική ανάλυση των υπηρεσιών υγείας, 1
Εισαγωγή, 1
Γιατί τα οικονομικά της υγείας είναι σημαντικά;, 1
Σύστημα υπηρεσιών υγείας, 4
Επιθυμίες, ανάγκες και ζήτηση, 6
Η παραγωγική διαδικασία στο σύστημα υπηρεσιών υγείας, 8
Ιδιαιτερότητες των υπηρεσιών υγείας, 9
Οι τέσσερις βασικές ερωτήσεις της φροντίδας υγείας και η καμπύλη των παραγωγικών δυνατοτήτων, 16
Κεφάλαιο 2: Η έννοια της ζήτησης στα οικονομικά της υγείας, 21
Εισαγωγή, 21
Χρησιμότητα και οριακή χρησιμότητα, 21
Εισοδηματικός περιορισμός και καμπύλες αδιαφορίας καταναλωτή, 25
Συνάρτηση ζήτησης και προσδιοριστικοί παράγοντες, 28
Εξωγενείς μεταβλητές, 30
Ελαστικότητα της ζήτησης, 32
Κρατικός παρεμβατισμός Διαφορετικές μορφές αγοράς, 34
Η αγορά της υγείας, 38
Κεφάλαιο 3: Η έννοια της παραγωγής, το κόστος και η προσφορά στα οικονομικά της υγείας, 43
Εισαγωγή, 43
Η έννοια της προσφοράς, 43
Συνάρτηση και καμπύλη βραχυχρόνιας παραγωγής (νόμος φθίνουσας απόδοσης), 48
Συνάρτηση και καμπύλη βραχυχρόνιου κόστους, 51
Καμπύλη μακροχρόνιου κόστους, 52
Συνάρτηση προσφοράς και προσδιοριστικοί παράγοντες, 54
Ελαστικότητα προσφοράς σε σχέση με την τιμή, 57
Κεφάλαιο 4: Εισαγωγή στην oικονομική αξιολόγηση των υπηρεσιών υγείας, 61
Εισαγωγή, 61
Τι είναι η οικονομική αξιολόγηση των υπηρεσιών υγείας;, 61
Γιατί είναι σημαντική η οικονομική αξιολόγηση των προγραμμάτων υγείας;, 64
Οικονομική αξιολόγηση προγραμμάτων υπηρεσιών υγείας και άλλες επιστήμες, 66
Επισκόπηση μεθόδων οικονομικής αξιολόγησης προγραμμάτων φροντίδας υγείας, 69
Εφαρμογές οικονομικής αξιολόγησης προγραμμάτων υγείας, 74
Κεφάλαιο 5: Μεθοδολογία οικονομικής αξιολόγησης των υπηρεσιών υγείας, 79
Εισαγωγή, 79
Βασικά στάδια διεξαγωγής οικονομικής αξιολόγησης προγραμμάτων υγείας, 79
Προοπτική μελέτης, 81
Προσδιορισμός των εναλλακτικών παρεμβάσεων, 84
Επιλογή της κατάλληλης μεθόδου ανάλυσης, 85
Προσδιορισμός και μέτρηση κόστους, 86
Προσδιορισμός και μέτρηση αποτελεσμάτων υγείας, 87
Προεξόφληση (Καθαρή παρούσα αξία), 88
Ανάλυση ευαισθησίας, 92
Παρουσίαση αποτελεσμάτων έρευνας και συζήτηση περιορισμών, 96
Κεφάλαιο 6: Προσδιορισμός και μέτρηση του κόστους, 101
Εισαγωγή, 101
Ορισμός του κόστους, 101
Κατηγορίες κόστους, 103
Πώς προσδιορίζονται τα κόστη ανάλογα με την προοπτική της μελέτης;, 107
Τρόποι προσδιορισμού του κόστους, 110
Συμπερίληψη μελλοντικών δαπανών μη σχετικών με το πρόγραμμα, 114
Επιμερισμός γενικών εξόδων και πάγιων δαπανών, 116
Ασύμμετρα δεδομένα, 119
Κεφάλαιο 7: Προσδιορισμός και μέτρηση αποτελεσματικότητας στον χώρο της υγείας, 123
Εισαγωγή, 123
Αξιολόγηση αποτελεσματικότητας στον χώρο της υγείας, 124
Επιλογή μεταξύ εναλλακτικών θεραπειών στο σύστημα υγείας, 126
Υπολογισμός προτιμήσεων καταστάσεων υγείας, 126
Τι είναι το QALY (Quality Adjusted Life-Year), 128
Οι περιορισμοί του QALY, 133
Μέθοδοι εκτίμησης της αποτελεσματικότητας-χρησιμότητας της νέας θεραπείας, 135
Το τυπικό παίγνιο, 136
Το αντίρροπο του χρόνου, 137
Short Form 6D, 141
Κεφάλαιο 8: Ανάλυση κόστους-αποτελεσματικότητας (Cost-effectiveness analysis), 147
Εισαγωγή, 147
Προσδιορισμός της ανάλυσης κόστους-αποτελεσματικότητας, 147
Οι ιδιαιτερότητες και η διαφοροποίηση της ανάλυσης κόστους-αποτελεσματικότητας σε σχέση με άλλες μεθόδους οικονομικής αξιολόγησης, 148
Το μέτρο εκτίμησης της ανάλυσης κόστους-αποτελεσματικότητας, 151
Η υιοθέτηση του δείκτη μέσου κόστους-αποτελεσματικότητας για τη σύγκριση δυο θεραπειών, που είναι αμοιβαία αποκλειόμενες, 152
Κριτήρια απόφασης της ανάλυσης κόστους- αποτελεσματικότητας, 154
Η έννοια της εκτεταμένης κυριαρχίας (extended dominance), 164
Επιλογή εναλλακτικών θεραπειών στα πλαίσια της οικονομικής αξιολόγησης, 169
Κεφάλαιο 9: Ανάλυση κόστους-χρησιμότητας (Cost-utility analysis), 173
Εισαγωγή, 173
Εισαγωγή στη μέθοδο ανάλυσης κόστους-χρησιμότητας, 173
Η αποτίμηση της ποιότητας ζωής, 177
Το ύψος του ICER ή του λ στο πλαίσιο του Cost-effectiveness plane, 178
Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της ανάλυσης κόστους-χρησιμότητας, 187
Κεφάλαιο 10: Άλλες μέθοδοι οικονομικής αξιολόγησης των υπηρεσιών υγείας, 193
Εισαγωγή, 193
Ανάλυση κόστους-οφέλους (Cost-benefit analysis, CBA), 193
Κανόνες απόφασης στην ανάλυση κόστους-οφέλους, 200
Ανάλυση επίπτωσης στον προϋπολογισμό(Budget impact analysis), 206
Ανάλυση ευαισθησίας, 210
Ανάλυση ελαχιστοποίησης του κόστους (Cost-minimization analysis, CMA), 212
Κεφάλαιο 11: Οικονομική αξιολόγηση στον τομέα της υγείας και η χρήση μοντέλων για τη λήψη αποφάσεων, 217
Εισαγωγή, 217
Χρήση μοντέλων για τη λήψη αποφάσεων, 218
Βασικά χαρακτηριστικά των μοντέλων ανάλυσης αποφάσεων, 222
Πιθανότητες και αναμενόμενες τιμές, 223
Στάδια ανάπτυξης ενός μοντέλου απόφασης στις υπηρεσίες υγείας, 224
Μέθοδοι μοντελοποίησης αναλυτικών αποφάσεων, 227
Μοντέλα Markov, 231
Μοντέλα προσομοίωσης Monte Carlo, 237
Bootstrap, 237
Κεφάλαιο 12: Πηγές δεδομένων και βασικά κριτήρια αποτίμησης μιας οικονομικής αξιολόγησης, 245
Εισαγωγή, 245
Πηγές δεδομένων της οικονομικής αξιολόγησης, 246
Τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές, 247
Μελέτες παρατήρησης, 250
Μελέτες περιπτώσεων-μαρτύρων, 253
Σύγκριση των τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών και των μελετών παρατήρησης, 255
Συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-ανάλυση, 257
Ομάδες ειδικών (expert panels), 260
Βάσεις δεδομένων, 261
Βασικά κριτήρια μιας άρτιας μελέτης οικονομικής αξιολόγησης, 262
Σύνοψη, 267
Κεφάλαιο 13: Εφαρμογές της οικονομικής αξιολόγησης στην Εξατομικευμένη Ιατρική, 271
Εισαγωγή, 271
Από την Ιατρική στη Μοριακή Ιατρική, 272
Εξατομικευμένη Ιατρική, 273
Εξατομικευμένη Ιατρική και Φαρμακογονιδιωματική, 275
Εφαρμογή των οικονομικών υγείας στην Εξατομικευμένη Ιατρική: Οικονομική αξιολόγηση στη Φαρμακογονιδιωματική, 278
Εφαρμογή των οικονομικών υγείας στις γενετικώς καθοδηγούμενες θεραπευτικές προσεγγίσεις στην Καρδιολογία, 280
Εφαρμογή των οικονομικών υγείας στις γενετικά καθοδηγούμενες θεραπευτικές προσεγγίσεις στην ψυχιατρική, 284
Εφαρμογή των οικονομικών υγείας στις γενετικά καθοδηγούμενες θεραπευτικές προσεγγίσεις στην Ογκολογία, 286
Κεφάλαιο 14: Συστήματα υγείας και η χρηματοδότησή τους, 291
Εισαγωγή, 291
Τα χαρακτηριστικά και οι στόχοι των συστημάτων υγείας, 291
Η χρηματοδότηση των συστημάτων υγείας, 300
Πληρωμή των παρόχων υγείας, 305
Τύποι συστημάτων με βάση τη χρηματοδότηση, 305
Το μοντέλο Beveridge, 306
Το μοντέλο Bismarck – κοινωνικής ασφάλισης, 306
Το μικτό μοντέλο χρηματοδότησης με έναν μόνο πληρωτή, 310
Τα πλήρως ιδιωτικοποιημένα συστήματα υγείας, 311
Κεφάλαιο 15: Το σύστημα υγείας στην Ελλάδα, 315
Εισαγωγή, 315
Υγεία και προσδιοριστικοί παράγοντες, 315
Θνησιμότητα, 321
Νοσηρότητα, 322
Ψυχική νοσηρότητα, 324
Παράγοντες συμπεριφοράς, 325
Το σύστημα υγείας στην Ελλάδα, 328
Η οργάνωση του συστήματος υγείας, 331
Το ανθρώπινο δυναμικό, 335
Η χρηματοδότηση του συστήματος υγείας και οι δαπάνες υγείας στην Ελλάδα, 337
Η πρόσβαση και η χρήση των υπηρεσιών υγείας και η ασφάλιση υγείας, 346
Προτάσεις διαμόρφωσης μιας νέας βιώσιμης πραγματικότητας στον χώρο της υγείας, 350
Ευρετήριο, 357
Εισαγωγή, 1
Γιατί τα οικονομικά της υγείας είναι σημαντικά;, 1
Σύστημα υπηρεσιών υγείας, 4
Επιθυμίες, ανάγκες και ζήτηση, 6
Η παραγωγική διαδικασία στο σύστημα υπηρεσιών υγείας, 8
Ιδιαιτερότητες των υπηρεσιών υγείας, 9
Οι τέσσερις βασικές ερωτήσεις της φροντίδας υγείας και η καμπύλη των παραγωγικών δυνατοτήτων, 16
Κεφάλαιο 2: Η έννοια της ζήτησης στα οικονομικά της υγείας, 21
Εισαγωγή, 21
Χρησιμότητα και οριακή χρησιμότητα, 21
Εισοδηματικός περιορισμός και καμπύλες αδιαφορίας καταναλωτή, 25
Συνάρτηση ζήτησης και προσδιοριστικοί παράγοντες, 28
Εξωγενείς μεταβλητές, 30
Ελαστικότητα της ζήτησης, 32
Κρατικός παρεμβατισμός Διαφορετικές μορφές αγοράς, 34
Η αγορά της υγείας, 38
Κεφάλαιο 3: Η έννοια της παραγωγής, το κόστος και η προσφορά στα οικονομικά της υγείας, 43
Εισαγωγή, 43
Η έννοια της προσφοράς, 43
Συνάρτηση και καμπύλη βραχυχρόνιας παραγωγής (νόμος φθίνουσας απόδοσης), 48
Συνάρτηση και καμπύλη βραχυχρόνιου κόστους, 51
Καμπύλη μακροχρόνιου κόστους, 52
Συνάρτηση προσφοράς και προσδιοριστικοί παράγοντες, 54
Ελαστικότητα προσφοράς σε σχέση με την τιμή, 57
Κεφάλαιο 4: Εισαγωγή στην oικονομική αξιολόγηση των υπηρεσιών υγείας, 61
Εισαγωγή, 61
Τι είναι η οικονομική αξιολόγηση των υπηρεσιών υγείας;, 61
Γιατί είναι σημαντική η οικονομική αξιολόγηση των προγραμμάτων υγείας;, 64
Οικονομική αξιολόγηση προγραμμάτων υπηρεσιών υγείας και άλλες επιστήμες, 66
Επισκόπηση μεθόδων οικονομικής αξιολόγησης προγραμμάτων φροντίδας υγείας, 69
Εφαρμογές οικονομικής αξιολόγησης προγραμμάτων υγείας, 74
Κεφάλαιο 5: Μεθοδολογία οικονομικής αξιολόγησης των υπηρεσιών υγείας, 79
Εισαγωγή, 79
Βασικά στάδια διεξαγωγής οικονομικής αξιολόγησης προγραμμάτων υγείας, 79
Προοπτική μελέτης, 81
Προσδιορισμός των εναλλακτικών παρεμβάσεων, 84
Επιλογή της κατάλληλης μεθόδου ανάλυσης, 85
Προσδιορισμός και μέτρηση κόστους, 86
Προσδιορισμός και μέτρηση αποτελεσμάτων υγείας, 87
Προεξόφληση (Καθαρή παρούσα αξία), 88
Ανάλυση ευαισθησίας, 92
Παρουσίαση αποτελεσμάτων έρευνας και συζήτηση περιορισμών, 96
Κεφάλαιο 6: Προσδιορισμός και μέτρηση του κόστους, 101
Εισαγωγή, 101
Ορισμός του κόστους, 101
Κατηγορίες κόστους, 103
Πώς προσδιορίζονται τα κόστη ανάλογα με την προοπτική της μελέτης;, 107
Τρόποι προσδιορισμού του κόστους, 110
Συμπερίληψη μελλοντικών δαπανών μη σχετικών με το πρόγραμμα, 114
Επιμερισμός γενικών εξόδων και πάγιων δαπανών, 116
Ασύμμετρα δεδομένα, 119
Κεφάλαιο 7: Προσδιορισμός και μέτρηση αποτελεσματικότητας στον χώρο της υγείας, 123
Εισαγωγή, 123
Αξιολόγηση αποτελεσματικότητας στον χώρο της υγείας, 124
Επιλογή μεταξύ εναλλακτικών θεραπειών στο σύστημα υγείας, 126
Υπολογισμός προτιμήσεων καταστάσεων υγείας, 126
Τι είναι το QALY (Quality Adjusted Life-Year), 128
Οι περιορισμοί του QALY, 133
Μέθοδοι εκτίμησης της αποτελεσματικότητας-χρησιμότητας της νέας θεραπείας, 135
Το τυπικό παίγνιο, 136
Το αντίρροπο του χρόνου, 137
Short Form 6D, 141
Κεφάλαιο 8: Ανάλυση κόστους-αποτελεσματικότητας (Cost-effectiveness analysis), 147
Εισαγωγή, 147
Προσδιορισμός της ανάλυσης κόστους-αποτελεσματικότητας, 147
Οι ιδιαιτερότητες και η διαφοροποίηση της ανάλυσης κόστους-αποτελεσματικότητας σε σχέση με άλλες μεθόδους οικονομικής αξιολόγησης, 148
Το μέτρο εκτίμησης της ανάλυσης κόστους-αποτελεσματικότητας, 151
Η υιοθέτηση του δείκτη μέσου κόστους-αποτελεσματικότητας για τη σύγκριση δυο θεραπειών, που είναι αμοιβαία αποκλειόμενες, 152
Κριτήρια απόφασης της ανάλυσης κόστους- αποτελεσματικότητας, 154
Η έννοια της εκτεταμένης κυριαρχίας (extended dominance), 164
Επιλογή εναλλακτικών θεραπειών στα πλαίσια της οικονομικής αξιολόγησης, 169
Κεφάλαιο 9: Ανάλυση κόστους-χρησιμότητας (Cost-utility analysis), 173
Εισαγωγή, 173
Εισαγωγή στη μέθοδο ανάλυσης κόστους-χρησιμότητας, 173
Η αποτίμηση της ποιότητας ζωής, 177
Το ύψος του ICER ή του λ στο πλαίσιο του Cost-effectiveness plane, 178
Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της ανάλυσης κόστους-χρησιμότητας, 187
Κεφάλαιο 10: Άλλες μέθοδοι οικονομικής αξιολόγησης των υπηρεσιών υγείας, 193
Εισαγωγή, 193
Ανάλυση κόστους-οφέλους (Cost-benefit analysis, CBA), 193
Κανόνες απόφασης στην ανάλυση κόστους-οφέλους, 200
Ανάλυση επίπτωσης στον προϋπολογισμό(Budget impact analysis), 206
Ανάλυση ευαισθησίας, 210
Ανάλυση ελαχιστοποίησης του κόστους (Cost-minimization analysis, CMA), 212
Κεφάλαιο 11: Οικονομική αξιολόγηση στον τομέα της υγείας και η χρήση μοντέλων για τη λήψη αποφάσεων, 217
Εισαγωγή, 217
Χρήση μοντέλων για τη λήψη αποφάσεων, 218
Βασικά χαρακτηριστικά των μοντέλων ανάλυσης αποφάσεων, 222
Πιθανότητες και αναμενόμενες τιμές, 223
Στάδια ανάπτυξης ενός μοντέλου απόφασης στις υπηρεσίες υγείας, 224
Μέθοδοι μοντελοποίησης αναλυτικών αποφάσεων, 227
Μοντέλα Markov, 231
Μοντέλα προσομοίωσης Monte Carlo, 237
Bootstrap, 237
Κεφάλαιο 12: Πηγές δεδομένων και βασικά κριτήρια αποτίμησης μιας οικονομικής αξιολόγησης, 245
Εισαγωγή, 245
Πηγές δεδομένων της οικονομικής αξιολόγησης, 246
Τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές, 247
Μελέτες παρατήρησης, 250
Μελέτες περιπτώσεων-μαρτύρων, 253
Σύγκριση των τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών και των μελετών παρατήρησης, 255
Συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-ανάλυση, 257
Ομάδες ειδικών (expert panels), 260
Βάσεις δεδομένων, 261
Βασικά κριτήρια μιας άρτιας μελέτης οικονομικής αξιολόγησης, 262
Σύνοψη, 267
Κεφάλαιο 13: Εφαρμογές της οικονομικής αξιολόγησης στην Εξατομικευμένη Ιατρική, 271
Εισαγωγή, 271
Από την Ιατρική στη Μοριακή Ιατρική, 272
Εξατομικευμένη Ιατρική, 273
Εξατομικευμένη Ιατρική και Φαρμακογονιδιωματική, 275
Εφαρμογή των οικονομικών υγείας στην Εξατομικευμένη Ιατρική: Οικονομική αξιολόγηση στη Φαρμακογονιδιωματική, 278
Εφαρμογή των οικονομικών υγείας στις γενετικώς καθοδηγούμενες θεραπευτικές προσεγγίσεις στην Καρδιολογία, 280
Εφαρμογή των οικονομικών υγείας στις γενετικά καθοδηγούμενες θεραπευτικές προσεγγίσεις στην ψυχιατρική, 284
Εφαρμογή των οικονομικών υγείας στις γενετικά καθοδηγούμενες θεραπευτικές προσεγγίσεις στην Ογκολογία, 286
Κεφάλαιο 14: Συστήματα υγείας και η χρηματοδότησή τους, 291
Εισαγωγή, 291
Τα χαρακτηριστικά και οι στόχοι των συστημάτων υγείας, 291
Η χρηματοδότηση των συστημάτων υγείας, 300
Πληρωμή των παρόχων υγείας, 305
Τύποι συστημάτων με βάση τη χρηματοδότηση, 305
Το μοντέλο Beveridge, 306
Το μοντέλο Bismarck – κοινωνικής ασφάλισης, 306
Το μικτό μοντέλο χρηματοδότησης με έναν μόνο πληρωτή, 310
Τα πλήρως ιδιωτικοποιημένα συστήματα υγείας, 311
Κεφάλαιο 15: Το σύστημα υγείας στην Ελλάδα, 315
Εισαγωγή, 315
Υγεία και προσδιοριστικοί παράγοντες, 315
Θνησιμότητα, 321
Νοσηρότητα, 322
Ψυχική νοσηρότητα, 324
Παράγοντες συμπεριφοράς, 325
Το σύστημα υγείας στην Ελλάδα, 328
Η οργάνωση του συστήματος υγείας, 331
Το ανθρώπινο δυναμικό, 335
Η χρηματοδότηση του συστήματος υγείας και οι δαπάνες υγείας στην Ελλάδα, 337
Η πρόσβαση και η χρήση των υπηρεσιών υγείας και η ασφάλιση υγείας, 346
Προτάσεις διαμόρφωσης μιας νέας βιώσιμης πραγματικότητας στον χώρο της υγείας, 350
Ευρετήριο, 357
