Από τον Ιούνιο του 2017, οπότε κυκλοφόρησε η τελευταία Ζ΄ έκδοση του Πτωχευτικού Δικαίου του καθηγητή Νομικής ΑΠΘ, Σπύρου Ψυχομάνη, παρήλθαν 2 έτη, στη διάρκεια των οποίων νέες νομοθετικές, κυρίως, αλλαγές (νόμοι 4491/2017, 4512/2018, 4549/2018, 4554/2018 και 4605/2019), αλλά και διατυπωθείσες επιστημονικές θέσεις και νομολογιακά αναδειχθείσες προβληματικές, ήλθαν, απανωτά, να ταράξουν και πάλι, πολλαπλά, το πεδίο του κλάδου αυτού του δικαίου, που ούτε στιγμή, μετά την ριζική αναθεώρησή του, το 2007, δεν γνώρισε τη νηνεμία. Το «συγγνωστό» του οφειλέτη, η απαλλαγή του πτωχού από τα υπόλοιπα των χρεών του, τα «υπερπρονόμια» των εργαζομένων, οι αλλαγές στην ειδικά προνομιούχο θέση των ενέγγυων πιστωτών, οι αναδιαρθρώσεις του πίνακα διανομών, η συμπλήρωση των κενών της προπτωχευτικής διαδικασίας της «ειδικής διαχείρισης», αλλά και η πληθώρα των αλλαγών στο «παραπτωχευτικό» πεδίο των υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων (μη εμπόρων) και η κατάργηση της προστασίας της πρώτης κατοικίας τους, ήταν τα θέματα που υποκίνησαν τον συγγραφέα να επωμισθεί εκ νέου την αναθεωρητική ερευνητική σκαπάνη, γνωρίζοντας, πάντως, και προειδοποιώντας, για τον λόγο αυτόν, τον αναγνώστη, πως οι νομοθετικές αλλαγές –ορθές ή μη– δεν πρόκειται να παύσουν, υποχρεώνοντας τον νομικό της θεωρίας και της πράξης σε αδιάλειπτη εγρήγορση.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ........................................................................................ V
ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ..................................................... ΧΧΙΙΙ
Εισαγωγή
Α. Ορισμός του πτωχευτικού δικαίου και ένταξή του στο σύστημα του δικαίου 1
Β. Πηγές του πτωχευτικού δικαίου........................................................ 3
Γ. Θέματα ορολογίας........................................................................... 13
Δ. Σκοπός του πτωχευτικού δικαίου ..................................................... 16
Ε. Ιστορική εξέλιξη του πτωχευτικού δικαίου.......................................... 21
ΣΤ. Οικονομική ανάλυση του δικαίου και πτωχευτικό δίκαιο.................... 24
Ζ. Η πτώχευση ως πραγματική κατάσταση........................................... 25
..... Ι. Διάκριση πραγματικής και νομικής κατάστασης............................ 25
..... ΙΙ. Συνέπειες της περί πραγματικής κατάστασης αντίληψης............... 27
Η. Περιεχόμενο και διάρθρωση του πτωχευτικού δικαίου........................ 28
MEΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
Προπτωχευτικές διαδικασίες και κήρυξη της πτώχευσης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Οι ουσιαστικές προϋποθέσεις κήρυξης της πτώχευσης
A. Γενικές επισημάνσεις ........................................................................ 33
Β. Η πτωχευτική ικανότητα.................................................................... 34
Ι. . Έννοια - Διακρίσεις...................................................................... 34
ΙΙ.. Πτωχευτική ικανότητα φυσικών προσώπων................................... 35
ΙΙΙ. Πτωχευτική ικανότητα νομικών προσώπων................................... 40
Γ. Η αδυναμία πληρωμών .................................................................... 48
Ι. Γενικές παρατηρήσεις - Διακρίσεις................................................ 48
ΙΙ. ................................................................................................... Η αδυναμία πληρωμών, ειδικότερα ................................................................................................... 51
ΙΙΙ. ................................................................................................... Η παύση πληρωμών 55...................................................................................................
IV. Η επαπειλούμενη αδυναμία πληρωμών......................................... 58
V.. H «πιθανότητα αφερεγγυότητας»................................................... 60
Δ. Η ανυπαρξία τρεχούσης διαδικασίας εξυγίανσης (ή «έκτακτης διαδικασίας ειδικής διαχείρισης») 62.................................................................................................
Ε. Η επάρκεια περιουσίας για κάλυψη διαδικαστικών εξόδων................ 65
ΣΤ. Η μη καταχρηστικότητα της αίτησης για την κήρυξη της πτώχευσης..... 68
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
Η διαδικασία εξυγίανσης
Α. Εννοιολογικός προσδιορισμός - Σκοπός.............................................. 71
Β. Διάκριση από την προϊσχύσασα διαδικασία συνδιαλλαγής ................. 74
Γ. Προϋποθέσεις της διαδικασίας εξυγίανσης.......................................... 77
Ι. . Πτωχευτική ικανότητα οφειλέτη...................................................... 77
ΙΙ. Κέντρο των κύριων συμφερόντων του οφειλέτη στην Ελλάδα......... 78
ΙΙΙ. Κατάσταση παρούσας ή επαπειλούμενης ή κατά πιθανολόγηση επελευσόμενης γενικής αδυναμίας πληρωμών................................................................................... 78
IV. Ύπαρξη βιώσιμης επιχείρησης του οφειλέτη................................... 82
Δ. Εξωδικαστική διαδικασία (Διαδικασία κατάρτισης συμφωνίας εξυγίανσης) 83
Ι. .. Γενικά......................................................................................... 83
II. Οι συμβαλλόμενοι ....................................................................... 83
III. Περιεχόμενο της συμφωνίας εξυγίανσης........................................ 87
IV. Τύπος της συμφωνίας εξυγίανσης................................................. 93
V... Νομική φύση της συμφωνίας εξυγίανσης....................................... 95
Ε. Δικαστική διαδικασία (Επικύρωσης της συμφωνίας εξυγίανσης)........... 96
Ι. .. Υποβολή αίτησης επικύρωσης...................................................... 96
ΙΙ. . Περιεχόμενο της αίτησης.............................................................. 96
ΙΙΙ. Συνυποβολή εγγράφων............................................................... 98
ΙV. Περί της εκθέσεως εμπειρογνώμονα, ειδικότερα............................ 99
1. Ο εμπειρογνώμων................................................................... 99
2. Η έκθεση του εμπειρογνώμονα................................................. 101
V... Ορισμός δικασίμου - Κλητεύσεις.................................................... 102
VI.. Συνέπειες υποβολής της αίτησης επικύρωσης................................ 102
VΙΙ. Τα προληπτικά μέτρα, ειδικότερα................................................. 106
VIΙΙ................................................................................................... Η δίκη 113
ΙΧ.. H απόφαση ................................................................................ 117
Χ... Αποτελέσματα της επικύρωσης..................................................... 120
ΙΧ.. Ακύρωση και ματαίωση της συμφωνίας εξυγίανσης μετά την επικύρωση 124
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Αλλες προπτωχευτικές διαδικασίες ρύθμισης οφειλών
Α. Η διαδικασία της ειδικής εκκαθάρισης................................................. 126
Β. Η έκτακτη διαδικασία ειδικής διαχείρισης......................................... 127
Ι. ................................................................................................... Έννοια 127
ΙΙ. ................................................................................................... Προαπαιτούμενα 128...................................................................................................
ΙΙΙ. ................................................................................................... Η διαδικασία 132
ΙV. ................................................................................................... Η περάτωση της διαδικασίας ................................................................................................... 134
V. ................................................................................................... Ειδικά θέματα 136
1. ................................................................................................ Ουσιώδη χαρακτηριστικά της ειδικής διαχείρισης .............................................................................. 136
2. ................................................................................................ Η ευθύνη του ειδικού διαχειριστή ................................................................................................ 137
3. Ο πλειοδοτικός διαγωνισμός εκποίησης της επιχείρησης ή περιουσιακών συνόλων 140
4. ................................................................................................ Η νομική θέση και τα δικαιώματα του πλειοδότη ................................................................................ 141
5. Η δυνατότητα τροποποίησης της σύμβασης μεταβίβασης, ως προς το καταβλητέο τίμημα 145
Γ. Ο εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών επιχειρήσεων......... 146
Δ. Η ρύθμιση των τραπεζικών «μη εξυπηρετούμενων (κόκκινων) δανείων» (ΜΕΔ) 148
Ι. . Γενικά.......................................................................................... 148
ΙΙ. Οι νομικές διέξοδοι του Κώδικα Δεοντολογίας Τραπεζών και άλλες λύσεις 151
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Οι δικονομικές προϋποθέσεις της κήρυξης της πτώχευσης
Α. Γενικά.............................................................................................. 155
Β. Η τήρηση της προβλεπόμενης προδικασίας........................................ 156
Ι... Υποβολή αιτήσεως ...................................................................... 156
1. Η αίτηση πιστωτή ..................................................................... 156
2. Η αίτηση του οφειλέτη............................................................... 163
3. Η αίτηση του εισαγγελέα πρωτοδικών........................................ 166
ΙΙ. Λήψη προληπτικών μέτρων ......................................................... 168
Γ. Η δίκη............................................................................................... 170
Ι. Δικαστήριο και διαδικασία............................................................. 170
ΙΙ. ................................................................................................... Απόφαση 172
1. Η απορριπτική απόφαση........................................................... 172
2. Η κηρύσσουσα την πτώχευση απόφαση..................................... 174
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Η κήρυξη της πτώχευσης
Α. Γενικά.............................................................................................. 175
Β. Η κηρύσσουσα την πτώχευση απόφαση ............................................ 175
Ι. . Περιεχόμενο................................................................................. 175
ΙΙ. Νομική φύση ............................................................................... 182
ΙΙΙ. ................................................................................................... Δημοσιότητα 184
IV. ................................................................................................... Συνέπειες της κήρυξης της πτώχευσης ................................................................................................... 187
Γ. Ένδικα μέσα .................................................................................... 188
Ι. . Γενικά.......................................................................................... 188
ΙΙ. Η πτωχευτική ανακοπή................................................................. 189
ΙΙΙ. Η ανακοπή ερημοδικίας................................................................ 191
IV. Η έφεση ..................................................................................... 192
V. Αναίρεση και αναψηλάφηση......................................................... 193
VI. ................................................................................................... Αίτηση ανάκλησης 194...................................................................................................
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
Συνέπειες της κήρυξης της πτώχευσης
ως προς τον οφειλέτη (πτωχό)
Α. Γενικές παρατηρήσεις....................................................................... 199
Β. Οι προσωπικής φύσεως συνέπειες.................................................... 200
I.... Η παύση της επιχειρηματικής δραστηριότητας ............................... 200
ΙΙ... Η δημοσιότητα............................................................................. 201
ΙΙΙ.. Ο διορισμός αντικλήτου................................................................ 202
ΙV.. Η στέρηση δικαιωμάτων.............................................................. 202
V... Οι υποχρεώσεις ενημέρωσης και συνεργασίας.............................. 204
VI.. Η άρση του απορρήτου της επαγγελματικής αλληλογραφίας.......... 206
VII. Η λύση του νομικού προσώπου, εταιρίας ή μη............................... 206
VIII................................................................................................... Η αρνητική επίδραση στις σχέσεις του πτωχού με τέκνα και σύζυγο........................................................ 209
IX. Η παροχή βοηθήματος................................................................. 209
X. . Η δυνατότητα απόκτησης νέας πτωχευτικής ικανότητας.................. 210
XI. Η ποινική ευθύνη του πτωχού....................................................... 212
Γ. Οι περιουσιακής φύσεως συνέπειες ................................................... 214
Ι.... Η Πτωχευτική απαλλοτρίωση....................................................... 214
1. ............................................................................................... Έννοια 214
2. ............................................................................................... Διάρκεια - Συνέπειες 214...............................................................................................
3. ............................................................................................... Νομική φύση 216
4. ............................................................................................... Η εξαίρεση: Ανάθεση της διοίκησης της πτωχευτικής περιουσίας στον πτωχό......................................... 217
ΙΙ. Οι περαιτέρω ειδικές συνέπειες.................................................... 218
1. Ο περιουσιακός διαχωρισμός ................................................... 219
α. Η πτωχευτική περιουσία ....................................................... 219
β. Η κοινή περιουσία επί κοινοκτημοσύνης................................. 224
γ. Η μεταπτωχευτική περιουσία................................................. 225
δ. Η εξωπτωχευτική περιουσία.................................................. 226
2. H «ανενέργεια» των πράξεων του πτωχού................................ 226
α. Η διάταξη ............................................................................ 226
β. Οι έννοιες «ανενεργείς», «πράξεις διαχείρισης ή διάθεσης» και «σύμπραξη του συνδίκου» ............................................................................................ 227
γ. Προϋποθέσεις της ανενέργειας.............................................. 229
δ. Συνέπειες της ανενέργειας .................................................... 230
3. Η διεξαγωγή δικών από τον σύνδικο.......................................... 233
α. Νέες δίκες............................................................................ 233
β. Εκκρεμείς δίκες..................................................................... 236
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ
Συνέπειες της κήρυξης της πτώχευσης
ως προς τους πιστωτές
Γενικά.................................................................................................. 237
Α. Διάκριση των πιστωτών σε κατηγορίες.............................................. 237
Ι. . Οι πτωχευτικοί πιστωτές............................................................... 238
1. Προσδιορισμός της εννοίας τους................................................. 238
2. Οι πτωχευτικές απαιτήσεις τους................................................. 239
α. Απαίτηση «γεννημένη» από υφιστάμενη ενοχική σχέση........... 239
β. Απαίτηση χρηματική.............................................................. 240
γ. Απαίτηση δικαστικώς επιδιώξιμη ........................................... 242
3. Οι κατηγορίες των πτωχευτικών πιστωτών................................ 242
4. Η ικανοποίησή τους από την περιουσία του πτωχού.................... 250
ΙΙ. Οι μη πτωχευτικοί πιστωτές........................................................... 252
ΙΙΙ. ................................................................................................... Οι πιστωτές της κοινής περιουσίας ................................................................................................... 253
ΙV. ................................................................................................... Οι μεταπτωχευτικοί πιστωτές ................................................................................................... 254
V. Οι πιστωτές της ομάδος ή ομαδικοί πιστωτές.................................. 255
Β. Η δημιουργία της ομάδος των πιστωτών.......................................... 258
Ι. . Έννοια και νομική φύση της ομάδος............................................... 258
ΙΙ. Η υπέρ της ομάδος σύσταση υποθήκης.......................................... 262
Γ. Οι αλλοιώσεις των ατομικών δικαιωμάτων των πτωχευτικών πιστωτών 264
I. . Γενικές παρατηρήσεις................................................................... 264
ΙΙ. Οι γενικές αλλοιώσεις των δικαιωμάτων των πιστωτών, που διώκουν ικανοποίηση από το σύνολο της πτωχευτικής περιουσίας................................................................ 265
1. Η αναστολή των ατομικών διώξεων........................................... 266
α. Έννοια - Έκταση εφαρμογής................................................. 266
β. Επί του περιεχομένου της αρχής της αναστολής, ειδικότερα..... 269
γ. Διάρκεια της αναστολής......................................................... 272
δ. Συνέπειες της παράβασης της αρχής της αναστολής................ 274
2. Η πλασματική λήξη των μη ληξιπρόθεσμων απαιτήσεων............. 275
3. Παύση τοκογονίας..................................................................... 276
4. Έκπτωση προεξοφλητικού τόκου από άτοκες, μη ληξιπρόθεσμες απαιτήσεις 277
ΙIΙ. ................................................................................................... Οι ειδικότερες αλλοιώσεις των δικαιωμάτων των ενέγγυων πιστωτών.......................................... 277
1. Γενικά ..................................................................................... 277
2. Η εμπράγματη αγωγή............................................................... 278
3. Η ενοχική αγωγή...................................................................... 285
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ
Συνέπειες της κήρυξης της πτώχευσης ως προς τρίτους
Α. Ως προς τον σύζυγο του πτωχού........................................................ 288
Β. Ως προς τους συνοφειλέτες σε ολόκληρο και τους εγγυητές.................. 289
Γ. Ως προς την εταιρία, στην οποία συμμετέχει ο πτωχός ........................ 294
Δ. Ως προς ιδιαίτερες περιπτώσεις τρίτων .............................................. 298
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
Συνέπειες της κήρυξης της πτώχευσης ως προς
τις ΕΚΚΡΕΜΕΙΣ Ή ΝΕΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΜΨΗΦΙΣΜΟΥΣ
Α. Γενικά περί των συνεπειών ως προς τις συμβάσεις............................ 302
Ι. . Εισαγωγικά.................................................................................. 302
ΙΙ. Οι ανεκπλήρωτες, εν γένει, συμβάσεις (άλλως, εκκρεμείς, ως προς την εκπλήρωση) 303...................................................................................................
1. Ως προς τις ετεροβαρείς συμβάσεις............................................ 304
2. Ως προς τις αμφοτεροβαρείς συμβάσεις, πρόσκαιρες ή διαρκείς. 305
ΙΙΙ. ................................................................................................... Επί των ρυθμίσεων του νόμου ................................................................................................... 306
1. Γενική θεώρηση........................................................................ 306
2. Η περί συμψηφισμού ρύθμιση.................................................... 307
3. Η περί των συμβάσεων του συνδίκου ρύθμιση............................ 307
4. Η περί των εκατέρωθεν ανεκπλήρωτων αμφοτεροβαρών συμβάσεων ρύθμιση 308
Β. Οι εκατέρωθεν ανεκπλήρωτες αμφοτεροβαρείς συμβάσεις, ειδικότερα 310
Ι. . Συμβάσεις, πρόσκαιρες ή διαρκείς, υποκείμενες σε ευχέρεια του συνδίκου προς εκπλήρωση (δικαίωμα επιλογής)..................................................................................... 310
1. Προσδιορισμός των συμβάσεων τούτων..................................... 310
2. Προϋποθέσεις άσκησης του δικαιώματος επιλογής ..................... 311
3. Η άσκηση του δικαιώματος επιλογής και οι συνέπειές της............ 312
4. Ειδικά, επί της πωλήσεως κινητού με επιφύλαξη κυριότητας........ 314
5. Ειδικά, επί της συμβάσεως μισθώσεως έργου (εργολαβίας)......... 316
ΙΙ. Συμβάσεις διαρκείς, σε εξέλιξη (εκπληρούμενες)............................. 318
1. Γενικά...................................................................................... 318
2. Οι «συμβάσεις προσωπικού χαρακτήρα», ειδικότερα.................. 321
3. Οι «χρηματοοικονομικές συμβάσεις», ειδικότερα......................... 323
4. Οι συμβάσεις μισθώσεως εργασίας, ειδικότερα........................... 325
ΙΙΙ. ................................................................................................... Συμβάσεις υποκείμενες σε ιδιαίτερη ρύθμιση........................................................................................ 328
Γ. Οι συμβάσεις, που συνάπτει ο σύνδικος ............................................. 330
Δ. Ο συμψηφισμός ................................................................................ 330
Ε. Η μεταβίβαση συμβατικών σχέσεων................................................... 331
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ
Συνέπειες της κήρυξης της πτώχευσης ως
προς ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΚΑΙ δικαιώματα τρίτων
(ΑΠΟΧΩΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΤΩΧΕΥΤΙΚΗ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΗ)
Α. Γενικά.............................................................................................. 333
Β. Ο αποχωρισμός................................................................................ 334
Ι. . Έννοια - Διαδικασία...................................................................... 334
ΙΙ. Ειδικές περιπτώσεις ..................................................................... 337
1. ................................................................................................ Αποχωρισμός και άσκηση διεκδικητικής αγωγής ................................................................................... 337
2. Αποχωρισμός και διεκδίκηση, σε περίπτωση πώλησης με παρακράτηση κυριότητας 337................................................................................................
3. Αποχωρισμός και διεκδίκηση σε περίπτωση καταπιστευτικής μεταβίβασης κυριότητας 338................................................................................................
4. Αποχωρισμός και διεκδίκηση τίτλων ή χρημάτων στο δίκαιο της κεφαλαιαγοράς 339
Γ. Η πτωχευτική διεκδίκηση................................................................... 339
Ι. . Έννοια - Σκοπός........................................................................... 339
ΙΙ. Περιπτώσεις................................................................................. 340
1. Διεκδίκηση κινητών από τον παραγγελέα ή τον παρακαταθέτη.... 340
α. Η διεκδίκηση εμπορευμάτων.................................................. 341
β. Η διεκδίκηση του τιμήματος.................................................... 343
γ. Η διεκδίκηση αξιογράφων..................................................... 343
2. Διεκδίκηση και επίσχεση κινητών από τον πωλητή...................... 344
α. Η διεκδίκηση κινητών από τον πωλητή................................... 345
β. Η επίσχεση κινητών από τον πωλητή..................................... 347
ΙΙΙ. Διαδικασία της πτωχευτικής διεκδίκησης......................................... 348
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΔΕΚΑΤΟ
Συνέπειες της κήρυξης της πτώχευσης ως
προς τις πράξεις του πτωχού ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΥΠΟΠΤΗ ΠΕΡΙΟΔΟ
(ΠΤΩΧΕΥΤΙΚΗ ΑΝΑΚΛΗΣΗ)
Α. Περί της πτωχευτικής ανάκλησης, γενικά........................................... 352
Ι... Βασική ρύθμιση του νόμου και σκοπός........................................... 352
ΙΙ. Έννοια και νομική φύση της πτωχευτικής ανάκλησης...................... 354
ΙΙΙ. Ερμηνευτικές προσεγγίσεις των ρυθμίσεων του νόμου.................... 356
Β. Διακρίσεις των υποκείμενων σε ανάκληση πράξεων.......................... 363
Ι. . Γενικά ......................................................................................... 363
ΙΙ. Πράξεις υποχρεωτικής ανάκλησης................................................. 363
1. Οι χαριστικές δικαιοπραξίες....................................................... 364
2. Η πληρωμή μη ληξιπροθέσμων χρεών....................................... 365
3. Η ανώμαλη πληρωμή ληξιπροθέσμων χρεών............................ 365
4. Η σύσταση εμπράγματης ή ενοχικής ασφάλειας για προϋπάρχουσες υποχρεώσεις 366................................................................................................
ΙΙΙ. Πράξεις δυνητικής ανάκλησης....................................................... 369
1. Γενικός προσδιορισμός - Προϋποθέσεις ..................................... 369
2. Οι πράξεις, ειδικότερα............................................................... 371
α. Κάθε αμφοτεροβαρής πράξη................................................. 371
β. Κάθε πληρωμή για ληξιπρόθεσμα χρέη.................................. 372
γ. Οι δόλιες πράξεις................................................................. 373
Γ. Οι εξαιρούμενες της πτωχευτικής ανάκλησης πράξεις.......................... 374
Δ. Η διαδικασία της πτωχευτικής ανάκλησης........................................... 377
Ε. Οι συνέπειες της περί ανακλήσεως αποφάσεως................................. 378
MEΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
Η πτωχευτική διαδικασία και η περάτωση της πτώχευσης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Οργάνωση της πτωχευτικής διαδικασίας
Α. Το πτωχευτικό δικαστήριο................................................................. 383
Ι. . Άσκηση της ανωτάτης εποπτείας................................................... 384
ΙΙ. Διεξαγωγή των πτωχευτικών δικών.............................................. 385
Β. Ο εισηγητής δικαστής........................................................................ 386
Ι. . Ορισμός - Καθήκοντα ................................................................... 386
ΙΙ. Οι διατάξεις του εισηγητή............................................................... 389
Γ. Ο σύνδικος ...................................................................................... 390
Ι... Διορισμός - Αποποίηση - Παραίτηση - Αντικατάσταση..................... 390
ΙΙ.. Νομική θέση του συνδίκου............................................................. 395
ΙΙΙ. Υποχρεώσεις και δικαιώματα του συνδίκου.................................... 398
1. Οι υποχρεώσεις........................................................................ 398
2. Η ευθύνη του συνδίκου (και της ομάδας)..................................... 403
3. Τα δικαιώματα του συνδίκου...................................................... 408
Δ. Η συνέλευση των πιστωτών ............................................................. 410
Ε. Η επιτροπή πιστωτών....................................................................... 413
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
Διασφάλιση και διοίκηση της πτωχευτικής περιουσίας
Γενικά.................................................................................................. 415
Α. Η διασφάλιση της πτωχευτικής περιουσίας......................................... 415
Ι. . Αρχικές ενέργειες του γραμματέα των πτωχεύσεων....................... 415
ΙΙ. Σφράγιση της περιουσίας.............................................................. 416
ΙΙΙ. ................................................................................................... Αποσφράγιση και απογραφή ................................................................................................... 420
IV. ................................................................................................... Η απλοποιημένη διαδικασία πτώχευσης μικρών επιχειρήσεων................................................................... 422
1. Προϋποθέσεις υπαγωγής.......................................................... 423
2. Η διαδικασία............................................................................ 424
3. Περάτωση της διαδικασίας........................................................ 426
Β. Η διοίκηση της πτωχευτικής περιουσίας.............................................. 426
Γενικά............................................................................................... 426
Ι. . Υποβολή αναφοράς και έκθεσης................................................... 427
ΙI. Συντηρητικές πράξεις.................................................................... 427
ΙII. ................................................................................................... Είσπραξη απαιτήσεων 428...................................................................................................
IV. ................................................................................................... Δικαστικές ενέργειες 429...................................................................................................
V. ................................................................................................... Συμβιβασμός 430
VΙ. ................................................................................................... Εκποίηση κινητών και άλλων πραγμάτων.................................................................................. 431
VΙI. Συνέχιση επιχειρηματικής δραστηριότητας..................................... 433
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Διαπίστωση του παθητικού
Α. Η διαδικασία εξέλεγξης των πιστώσεων............................................. 437
Β. Η αναγγελία των απαιτήσεων........................................................... 438
Ι. Έννοια και φύση της αναγγελίας................................................... 438
ΙΙ. ................................................................................................... Πρόσκληση για αναγγελία ................................................................................................... 439
ΙΙΙ. ................................................................................................... Προθεσμία αναγγελίας - Ανακοπές ................................................................................................... 440
ΙV. ................................................................................................... Τύπος και περιεχόμενο της αναγγελίας ................................................................................................... 442
V. ................................................................................................... Αποτελέσματα της αναγγελίας ................................................................................................... 443
Γ. Η επαλήθευση των απαιτήσεων ........................................................ 443
Ι... Έννοια......................................................................................... 443
ΙΙ.. Διαδικασία επαλήθευσης............................................................... 444
ΙΙΙ. Η προβολή αντιρρήσεων και η αμφισβήτηση απαιτήσεως............... 446
ΙV. Η διαδικασία επί πτωχεύσεως μικρών επιχειρήσεων...................... 449
Δ. Ολοκλήρωση της διαδικασίας εξέλεγξης των απαιτήσεων................... 450
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Η περάτωση της πτωχευτικής διαδικασίας
Έννοια και τρόποι περάτωσης............................................................... 451
ΤΜΗΜΑ Α΄
ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗΣ
Α. Γενικά.............................................................................................. 452
Β. Το σχέδιο......................................................................................... 453
Ι. Έννοια, σκοπός και νομική φύση του σχεδίου ................................ 453
ΙΙ. Περιεχόμενο του σχεδίου............................................................... 456
Γ. Διαδικασία αποδοχής του σχεδίου....................................................... 459
I. ................................................................................................... Η υποβολή του σχεδίου στο δικαστήριο ................................................................................................... 459
ΙΙ. Ο δικαστικός προσδιορισμός προθεσμίας αποδοχής και χρόνου συνέλευσης πιστωτών 461...................................................................................................
ΙΙΙ. ................................................................................................... Η συνέλευση των πιστωτών Απόφαση αποδοχής του σχεδίου.................................................................. 461
Δ. Δικαστική επικύρωση του σχεδίου...................................................... 464
Ι. ................................................................................................... Έννοια - Διαδικασία 464...................................................................................................
ΙΙ. ................................................................................................... Η απόφαση 465
ΙΙΙ. Αποτελέσματα της επικύρωσης του σχεδίου.................................... 467
Ε. Η ανατροπή του σχεδίου................................................................... 470
Ι. ................................................................................................... Γενικά 470
ΙΙ. ................................................................................................... Ακύρωση του σχεδίου 470...................................................................................................
ΙΙΙ. ................................................................................................... Ατομική ανατροπή του σχεδίου ................................................................................................... 472
ΙV. ................................................................................................... Ματαίωση του σχεδίου 473...................................................................................................
ΤΜΗΜΑ Β΄
Η ΠΑΥΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΤΗΣ ΠΤΩΧΕΥΣΗΣ
Α. Γενικά - Έννοια παύσης εργασιών..................................................... 473
B. Η διαδικασία .................................................................................... 475
Ι... Προϋπόθεση υποβολής αιτήσεως ή αυτεπάγγελτης ενέργειας......... 475
ΙΙ. Η κήρυξη της παύσης των εργασιών ............................................ 476
ΙΙΙ. Η ανατροπή της δικαστικής απόφασης........................................... 477
Γ. Τα αποτελέσματα της παύσης των εργασιών...................................... 479
ΤΜΗΜΑ Γ΄
ΟΙ ΛΟΙΠΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΠΕΡΑΤΩΣΗΣ ΤΗΣ ΠΤΩΧΕΥΣΗΣ
Α. Γενικά.............................................................................................. 480
Β. Η πάροδος του νόμιμου χρόνου διάρκειας της διαδικασίας................... 481
Γ. Η εξόφληση των πτωχευτικών πιστωτών........................................... 485
Δ. Η εκποίηση του ενεργητικού ............................................................. 488
ΤΜΗΜΑ Δ΄
Η ΕΝΩΣΗ ΤΩΝ ΠΙΣΤΩΤΩΝ
Α. Γενικά.............................................................................................. 489
Β. Προαπαιτούμενο εκποίησης της πτωχευτικής περιουσίας - Συνέλευση πιστωτών 490
Γ. Εκποίηση της πτωχευτικής περιουσίας................................................ 492
Ι. . Η εκποίηση της επιχείρησης του πτωχού ως συνόλου..................... 492
ΙΙ. Η εκποίηση των κατ’ ιδίαν στοιχείων της πτωχευτικής περιουσίας.... 495
1. Γενικά...................................................................................... 495
2. Εκποίηση κινητών..................................................................... 496
3. Εκποίηση ακινήτων................................................................... 498
4. Οι συνέπειες των εκποιήσεων................................................... 500
ΙΙΙ. ................................................................................................... Η άσκηση ανακοπών κατά των πράξεων εκποίησης...................................................................... 500
Δ. Οι διανομές προς τους πιστωτές........................................................ 501
Ι. . Γενικά.......................................................................................... 501
ΙΙ. Πίνακας διανομής και κατάταξη πιστωτών..................................... 501
Ε. Η περάτωση της πτώχευσης και το κλείσιμο της ένωσης .................... 511
ΤΜΗΜΑ Ε΄
Η ΚΗΡΥΞΗ ΤΟΥ ΠΤΩΧΟΥ ΣΥΓΓΝΩΣΤΟΥ
ΚΑΙ Η ΑΠΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΑΠΟ ΤΑ ΧΡΕΗ
Α. Η κήρυξη του πτωχού συγγνωστού.................................................... 513
Ι. . Έννοια-Σημασία........................................................................... 513
ΙΙ. ................................................................................................... Περιπτώσεις κήρυξης του πτωχού συγγνωστού ................................................................................ 515
1. Επί μη κηρύξεως της πτώχευσης λόγω ανεπάρκειας ενεργητικού 515
2. Επί περατώσεως της πτώχευσης με παύση εργασιών................ 515
3. Επί εκποιήσεως της επιχείρησης του πτωχού, ως συνόλου, σε εξαιρετικές περιστάσεις 517................................................................................................
4. Επί υποβολής αιτήσεως απαλλαγής........................................... 518
5. Επί άλλων περιπτώσεων......................................................... 519
IΙΙ. Συνέπειες της κήρυξης του πτωχού συγγνωστού............................. 520
Β. Η απαλλαγή του πτωχού από τα χρέη............................................... 523
MEΡΟΣ ΤΡΙΤΟ
Πτώχευση φυσικών προσώπων
που δεν είναι έμποροι (ν. 3869/2010)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΟΝΟ
Η διαδικασία ρύθμισης οφειλών υπερχρεωμένων
φυσικών προσώπων - ΜΗ ΕΜΠΟΡΩΝ
A. Εισαγωγή......................................................................................... 529
Ι. . Πτώχευση εμπόρων και μη εμπόρων............................................. 529
ΙΙ. Ο νόμος 3869/2010, γενικά ........................................................... 531
1. Αντικείμενο .............................................................................. 531
2. Σκοπός..................................................................................... 532
3. Οι προβλεπόμενες διαδικασίες ρύθμισης, συνοπτικά................... 533
Β. Οι προϋποθέσεις ρύθμισης οφειλών................................................... 536
Γ. Η διαδικασία της συμβιβαστικής ρύθμισης οφειλών.............................. 542
Ι. Γενικά.......................................................................................... 542
ΙΙ. Ο «προδικαστικός» συμβιβασμός με διαμεσολάβηση....................... 545
1. Έννοια..................................................................................... 545
2. Διαδικασία................................................................................ 546
3. Νομική φύση............................................................................. 547
ΙΙΙ. Ο «προδικαστικός» συμβιβασμός μετά την υποβολή αίτησης ρύθμισης 548
1. ................................................................................................ Έννοια και διαδικασία 548................................................................................................
2. ................................................................................................ Η αίτηση και η κατάθεσή της ................................................................................................ 548
α. Περιεχόμενο της αίτησης....................................................... 549
β. Συνοδευτικά έγγραφα ......................................................... 553
γ. Ενέργειες της γραμματείας του ειρηνοδικείου......................... 554
3. ................................................................................................ Συνέπειες της καταθέσεως ................................................................................................ 557
α.. Eπίδοση της αίτησης από τον οφειλέτη................................... 557
β. Αλλοιώσεις ή μη των απαιτήσεων των πιστωτών................... 557
γ. Απαγόρευση διώξεων και περιουσιακών μεταβολών............. 558
δ. Επίδειξη θεμιτής συμπεριφοράς εκ μέρους του οφειλέτη.......... 559
ε. Πρόσβαση των πιστωτών σε πληροφορίες........................... 560
στ. Κατάθεση απόψεων πιστωτών............................................. 561
ζ. Μηνιαίες καταβολές............................................................. 561
η.. Αναστολή παραγραφής........................................................ 561
θ.. Κατάλυση υφισταμένων ρυθμίσεων με Δημόσιο, ΟΤΑ και Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης ........................................................................................... 562
4. H κατάρτιση και η επικύρωση του συμβιβασμού ........................ 562
5. Νομική φύση του εν λόγω συμβιβασμού..................................... 563
6. Η κατάσταση επί αποτυχίας του συμβιβασμού- Προσωρινή διαταγή 564
α. Επί του μέτρου της αναστολής των διωκτικών μέτρων και της απαγόρευσης περιουσιακών μεταβολών........................................................................................... 565
β. Επί του μέτρου καταβολής μηνιαίων δόσεων......................... 566
IV. Ο «προδικαστικός» συμβιβασμός μετά την ημέρα της μη γενομένης επικύρωσης 568
V. Οι «προδικαστικοί» συμβιβασμοί, κατά τη νομική τους φύση, ειδικότερα 570
Δ. Η διαδικασία της δικαστικής ρύθμισης οφειλών................................... 574
Ι... Γενικά ......................................................................................... 574
ΙΙ.. Δικαστική ρύθμιση χωρίς ρευστοποίηση περιουσίας........................ 575
1. Διακρίσεις............................................................................... 575
2. Ειδικότερα επί ρυθμίσεως θέματα............................................. 576
3. Έκπτωση του οφειλέτη από τη ρύθμιση..................................... 579
ΙΙΙ. Δικαστική ρύθμιση με ρευστοποίηση περιουσίας............................. 581
1. Ο ορισμός εκκαθαριστή............................................................ 581
2. Η ρευστοποίηση....................................................................... 582
3. Η προστασία της κύριας κατοικίας του οφειλέτη......................... 583
4. Η αντικατάσταση και η κατάργηση του καθεστώτος προστασίας της πρώτης κατοικίας 590
5. Η ικανοποίηση των πιστωτών.................................................. 594
ΙV. ................................................................................................... Η απαλλαγή του οφειλέτη από υπόλοιπα χρεών ......................................................................... 600
1. Προϋποθέσεις, κήρυξη και συνέπειες της απαλλαγής για τον οφειλέτη 600
2. Οι συνέπειες της απαλλαγής για τους πιστωτές.......................... 602
3. Οι συνέπειες της απαλλαγής για τους έχοντες αναγωγικό δικαίωμα 603
4. Έκπτωση από την απαλλαγή.................................................... 604
Ε. Ειδικά θέματα................................................................................... 604
Ι. H ταχεία διευθέτηση των μικροοφειλών.......................................... 604
ΙΙ. Νομική φύση της διαδικασίας και των ενεργειών του οφειλέτη......... 608
ΙΙΙ. Η ύπαρξη συνοφειλής σε ολόκληρο ή εγγύησης ή εμπράγματης ασφάλειας από τρίτον 610...................................................................................................
ΙV. ................................................................................................... Ο θάνατος του οφειλέτη 610...................................................................................................
V. ................................................................................................... Αρχείο αιτήσεων - Προσβασιμότητα - Διαγραφές................................................................................... 613
VI. ................................................................................................... Ένδικα μέσα - Αναστολή εκτελέσεως ................................................................................................... 614
MEΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ (Ι)
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ: «Πτωχευτικός Κώδικας» (Ν. 3588/2007) 619
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ (ΙΙ)
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ: «Σύσταση ενιαίας ανεξάρτητης αρχής δημοσίων συμβάσεων και κεντρικού ηλεκτρονικού μητρώου δημοσίων συμβάσεων - Αντικατάσταση του έκτου κεφαλαίου του ν. 3588/2007 (Πτωχευτικός Κώδικας) - Προπτωχευτική Διαδικασία Εξυγίανσης και λοιπές διατάξεις» (Ν. 4013/2011) .................................................................................... 623
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ (ΙΙΙ)
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ: «Συνταξιοδοτικές διατάξεις - Κύρωση του Σχεδίου Σύμβασης Οικονομικής Ενίσχυσης από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας και ρυθμίσεις για την υλοποίηση της Συμφωνίας Χρηματοδότησης» (Ν. 4336/2015)................................... 626
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ (ΙV)
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ: «Πτωχευτικός Κώδικας, Διοικητική Δικαιοσύνη, Τέλη - Παράβολα, Οικειοθελής αποκάλυψη αδήλωτων εισοδηµάτων, Ηλεκτρονικές συναλλαγές, Τροποποιήσεις του ν. 4270/2014 και λοιπές διατάξεις» (Ν. 4446/2016)............................ 628
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ (V)
ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 133/2016 «Ρύθμιση του επαγγέλματος του διαχειριστή αφερεγγυότητας» (ΦΕΚ Α΄ 242/29.12. 2016) ............................................................... 635
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ (VI)
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) 2015/848 ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 20ής Μαΐου 2015 περί των διαδικασιών αφερεγγυότητας ................................... 653
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ (VII)
ΠΡΟΤΑΣΗ ΟΔΗΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ 2016/0359 (COD) «Για τα πλαίσια προληπτικής αναδιάρθρωσης, τη δεύτερη ευκαιρία και μέτρα για την αύξηση της αποτελεσματικότητας των διαδικασιών αναδιάρθρωσης, αφερεγγυότητας και απαλλαγής, καθώς και για την τροποποιηση της οδηγίας 2012/30/ΕΕ........................................................................ 716
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ (VIII)
Α. .. ΚΟΙΝΗ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ,
ΑΡΙΘΜ. 7534/20.8.2015 (ΦΕΚ Β’ 1794/20.8.2015):
...... «Τροποποίηση της υπ’ αριθμό Ζ1-1398 κοινής υπουργικής απόφασης “Καθορισμός πιστοποιητικών, δηλώσεων, καταστάσεων και σχεδίων διευθέτησης οφειλών που προβλέπονται από την παρ. 7 του άρθρου 4 του ν. 3869/2010 (Τροποποιηθείσα απο την ΚΥΑ 64560/15.6.2018 - ΦΕΚ Β’ 2280/15.6.2018) ..................................................................................................... 758
Β. .. ΚΟΙΝΗ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ,
.. ΑΡΙΘΜ. 8986/2015 (ΦΕΚ Β΄ 2208/14.10.2015): «Καθορισμός των δικαιολογητικών που θα προσκομίζονται στις γραμματείες των αρμόδιων κατά τόπο Ειρηνοδικείων, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1 παρ. 3 και 4 και του άρθρου 2 παρ. 1 και 2 της υποπαραγράφου Α4 του ν. 4336/2015 (ΦΕΚ Α’ 94/14.8.2015)» ..................................................................................................... 760
Γ. .. ΝΟΜΟΣ 4605/2019
«Εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με την Οδηγία (ΕΕ) 2016/943 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 8ης Ιουνίου 2016 σχετικά με την προστασία της τεχνογνωσίας και των επιχειρηματικών πληροφοριών που δεν έχουν αποκαλυφθεί (εμπορικό απόρρητο) από την παράνομη απόκτηση, χρήση και αποκάλυψή τους (EEL 157 της 15.6.2016) - Μέτρα για την επιτάχυνση του έργου του Υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α΄ 52/1.4.2019) ............... 762
ΚΥΡΙΟΤΕΡΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ............................................................... 779
ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ 789