Ένας άντρας κάπου κοντά του, που μέχρι εκείνη τη στιγμή έριχνε ασταμάτητα με το όπλο του, σταμάτησε ξαφνικά κι άρχισε να τρέχει ουρλιάζοντας. Ένα παλικάρι που στο πρόσωπό του ήταν αποτυπωμένη η έκφραση του ασίγαστου θάρρους, το μεγαλείο εκείνου που δεν διστάζει να δώσει και τη ζωή του, μέσα σε μια στιγμή είχε χτυπηθεί από την αθλιότητα. Χλώμιασε σαν κάποιον που, μέσα στη νύχτα, συνειδητοποιεί πως έχει φτάσει στο χείλος του γκρεμού. Ήταν αποκαλυπτικό. Πέταξε κι εκείνος το όπλο του και το ’βαλε στα πόδια. Καμιά ντροπή στο πρόσωπό του. Έτρεχε σαν τον λαγό.

Το διασημότερο έργο του Στίβεν Κρέιν εκδόθηκε το 1895 και χάρισε στον νεαρό συγγραφέα του διεθνή φήμη. Εκτυλίσσεται στη διάρκεια του Αμερικανικού Εμφυλίου και αφηγείται τη βάναυση αφύπνιση ενός νεαρού στρατιώτη των Βορείων. Ο Χένρι Φλέμινγκ ονειρευόταν την έξαψη και τη δόξα του πολέμου, αλλά όταν βρέθηκε στο πεδίο μάχης έτρεξε για να γλιτώσει από τη φρίκη των συγκρούσεων. Ένας τυχαίος τραυματισμός θα τον εξιλεώσει για τη δειλία του στα μάτια των άλλων και θα τον οδηγήσει στο να αναμετρηθεί με τον φόβο του. Ένα έργο που υμνήθηκε για την ψυχολογική του διεισδυτικότητα και για τον πρωτοποριακό του ρεαλισμό στην αποτύπωση των συνθηκών μάχης, ένα αθάνατο αριστούργημα που εξακολουθεί έως σήμερα να συγκινεί.

Ένα μυθιστόρημα για τον Αμερικανικό Εμφύλιο (1861-65), όπου για πρώτη φορά στην αμερικανική λογοτεχνία ο πόλεμος αντιμετωπίζεται όχι από την πλευρά του καθηλωτικού μεγαλείου και του ηρωισμού αλλά από την πλευρά του φόβου και του συναισθηματικού κλονισμού. Ο ήρωας του Κρέιν, ο Χένρι Φλέμινγκ, ουσιαστικά ένας αντιήρωας που θα μπορούσε να έχει την ηλικία του συγγραφέα, στον πόλεμο αυτό «γίνεται άντρας», όχι γιατί παίρνει μέρος σε μάχες, αλλά γιατί έρχεται αντιμέτωπος με τον θάνατο, και γιατί η ψυχή του αλλάζει επειδή περνάει μέσα από το καθαρτήριο του αίματος, μέσα από τον αρχετυπικά βιβλικό αγρό του αίματος.

από την εισαγωγή του Νίκου Μπακουνάκη