Κείμενα που αφορούν το Βιβλίο.

Mία δημοκρατική κοινωνία, χαρακτηρίζεται πρωτίστως, από τους θεσμούς και τις διαδικασίες που τη διέπουν· δηλαδή, όλους εκείνους τους κανόνες δικαίου, που διαμορφώθηκαν με την άσκηση και τη λειτουργία του πολιτεύματος, καθώς επίσης και το επίπεδο της παιδείας που έχει επιτευχθεί μέσα σ’ αυτή.

Η δημοκρατικότητα όμως, μιας κοινωνίας, εκδηλώνεται πολύ περισσότερο με την ελεύθερη δράση που αναπτύσσουν τα μέλη της, ως μία από τις απαραίτητες προϋποθέσεις ενεργοποίησης των θεσμών της πολιτείας, όπως: η συμμετοχή σε πολιτικούς κομματικούς μηχανισμούς, ή με συλλογικές πρωτοβουλίες, πολιτιστικές, εκπαιδευτικές, κοινωνικές, επαγγελματικές, είτε ακόμα και με δράσεις που έχουν στόχο την άσκηση πίεσης προκειμένου να επιτευχθούν οι συλλογικές διεκδικήσεις προς ικανοποίηση του περί δικαίου αισθήματος του λαού. Το πλαίσιο των κανόνων λειτουργίας των συλλογικών δράσεων και διεκδικήσεων, μέσα σε μια οργανωμένη κοινωνία, αποτελεί κατάκτηση του κοινωνικού συνόλου, στην εξελικτική πορεία των πολιτειακών σχέσεων.

Στις επόμενες σελίδες θα ιχνηλατήσουμε την απαρχή της συλλογικής δραστηριότητας που αναπτύχθηκε στο Νομό Φωκίδος. Η ιστορική αποτύπωση της δυναμικής που αναπτύχθηκε στο πρώτο μισό του εικοστού αιώνα από τους διαφόρους συλλόγους – σωματεία, στην προώθηση των πολιτιστικών εξελίξεων του τόπου μας, καθώς και στη διεκδίκηση συντεχνιακών αιτημάτων, μιας και κάθε σύλλογος έχει τη δική του ιστορική προσφορά και στο βαθμό που αυτή μπορεί να αποτυπωθεί, αποτελεί παρακαταθήκη της τοπικής ιστορίας του Νομού Φωκίδας.

Πριν αναφερθούμε στη συλλογική δράση, πρέπει να σκιαγραφήσουμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Νομού, καθώς επίσης και το κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αναπτύχθηκε αυτή η συλλογική δράση το προαναφερθέν χρονικό διάστημα.

Νομός ως επί το πλείστον ορεινός με ελάχιστές εξαιρέσεις στην παραλιακή ζώνη. Τρία από τα μεγαλύτερα βουνά της Πατρίδας μας, η Γκιώνα, ο Παρνασσός και τα Βαρδούσια βρίσκονται εντός των ορίων του Νομού. Η πλειοψηφία των κατοίκων διέμενε στα ορεινά χωριά και ασχολούνταν με την κτηνοτροφία και αγροτικές εργασίες (ιδία παραγωγή για ιδία κατανάλωση).Το σύνολο των αναλφάβητων υπερέβαινε το 59% του πληθυσμού. Το οδικό δίκτυο κατάλληλο μόνο για ημιονικές επικοινωνίες. Στον πρωτογενή τομέα, εκτός των κτηνοτροφικών προϊόντων, το μοναδικό εξαγώγιμο προϊόν ήταν η βρώσιμη ελιά Αμφίσσης. Η εργατική τάξη –όπως την εννοούμε στις βιομηχανικές περιοχές– ήταν πρακτικώς ανύπαρκτη. Για τη βιοτεχνική δραστηριότητα (σχοινοποιεία, βυρσοδεψία, κωδωνοποιεία κλπ), ήταν περισσότερο οικογενειακού χαρακτήρα μικρές επιχειρήσεις. Η λεγόμενη αστική τάξη ήταν περιορισμένη γύρο από την πρωτεύουσα του Νομού την Άμφισσα, όπου η εκμετάλλευση του ελαιώνα που εκτίνεται έως την Ιτέα και το Κρισσαίο Πεδίο προσέδιδε αυξημένη ευημερία στους ανθρώπους που κατείχαν σημαντικό αριθμό ελαιοδέντρων. Ωστόσο ουδέποτε εμφανίστηκε η αστικοτσιφλικάδικη τάξη όπως αυτή έγινε γνωστή στον θεσσαλικό κάμπο.

Στο ίδιο διάστημα η Φωκίδα συμμετείχε και αυτή –κατ’ αναλογία που της αντιστοιχούσε– στα πολεμικά γεγονότα που σημάδεψαν τη νεότερη ιστορία της Χώρας μας, πόλεμος το 1897, Μακεδονικός Αγώνας 1904–1908, Βαλκανικοί πόλεμοι 1912–13, Ά παγκόσμιος πόλεμους 1917–18, Μικρασιατική εκστρατεία. Όλη αυτή η πολεμική δράση, το ζήτημα των προσφύγων από την Μικρασιατική καταστροφή, καθώς και η δέσμευση των νέων στις πολεμικές επιχειρήσεις, του πιο παραγωγικού ιστού της κοινωνίας, υπήρξαν ανασταλτικοί παράγοντες για ελεύθερη δράση και ανάπτυξη μέσω των συλλογικών διεκδικήσεων.

Ο Συγγραφέας

Άμφισσα, 2018