Στη νέα γ’ έκδοση (2018) του βιβλίου του καθηγητή Νομικής, Σπυρίδωνος Ψυχομάνη, με τον τίτλο «Γενικό Μέρος του Εμπορικού Δικαίου-Δίκαιο Εμπορικών Συμβάσεων», ο συγγραφέας, στο μεν πρώτο μέρος του ασχολείται με τις έννοιες και διακρίσεις των εμπορικών πράξεων και των εμπόρων και με τις συνέπειες, επίσης, που προβλέπει ο νόμος για την εμπορικότητα των πράξεων και την εμπορική ιδιότητα των προσώπων, στο δεύτερο δε μέρος του με τις ποικίλες εμπορικές συμβάσεις, που αναδεικνύουν οι επιχειρούμενες εμπορικές πράξεις, και οι οποίες τυγχάνουν, συχνά, μιας ιδιαίτερης ρυθμιστικής αντιμετώπισης στο νόμο, ως συμβάσεις της σύγχρονης οικονομίας, όπως από πολλούς ονομάσθηκαν. Αναγκαστικό κίνητρο της συγγραφής ήταν οι εξελίξεις στο εμπορικό δίκαιο, τον τομέα αυτόν του δικαίου, τον άμεσα συνδεόμενο με την εθνική και διεθνή οικονομία, οι οποίες ήταν, πράγματι, πολλές και μεγάλες τα τελευταία χρόνια. Αυτές, βέβαια, δεν επηρέασαν το ελληνικό δίκαιο στη βάση του, στις θεμελιώδεις, δηλαδή, έννοιές του, την εμπορική πράξη και τον έμπορο.
Επηρέασαν, όμως, τις συνέπειες, που το δίκαιο, γενικά, συνδέει μ’ αυτές. Επηρέασαν και τους επιμέρους κλάδους του εμπορικού δικαίου, με την καταιγιστική νομοθετική εισαγωγή νέων κανόνων, υπαγορευμένων από καινοφανείς ανάγκες της σύγχρονης ή της συγκυριακής οικονομίας. Πολλές ήταν, επομένως, οι αλλαγές. Και ήταν ανάγκη να καταγραφούν αυτές και να προσεγγιστούν, μεθοδικά, σε ένα πρώτο επιστημονικό επίπεδο, εντασσόμενες στο γενικό πλαίσιο αναφοράς στο εμπορικό δίκαιο˙ για να καλυφθούν, έτσι, κατά το δυνατόν, οι ανάγκες μιας στοιχειώδους πληροφόρησης του ενδιαφερόμενου νομικού και του φοιτητή της νομικής και να προσφερθούν ερείσματα και εναύσματα επιστημονικών συζητήσεων.
Πρόλογος........................................................................................................ VΙΙ
Πρόλογος στην δεύτερη έκδοση............................................................................ VIΙΙ
Πρόλογος στην πρώτη έκδοση.............................................................................. VIΙΙ
Κυριότερες συντομογραφίες.................................................................................. XΙ
Πίνακας περιεχομένων........................................................................................ XV
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Νομικός, οικονομικός και ιστορικός προσδιορισμός του εμπορικού δικαίου
Α. Ορισμός του εμπορικού δικαίου και διάρθρωση ύλης................................................... 3
Β. Συστήματα εμπορικού δικαίου ή συστήματα εμπορικότητας........................................... 6
Ι. Τα συστήματα............................................................................................... 6
ΙΙ. Κριτική...................................................................................................... 7
Γ. Το εμπορικό δίκαιο ως κλάδος του δικαίου................................................................ 9
Δ. Εμπορικό και οικονομικό δίκαιο........................................................................... 10
Ε. Οικονομική ανάλυση του δικαίου και εμπορικό δίκαιο................................................. 12
ΣΤ. Σύντομη ιστορική αναδρομή.............................................................................. 15
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
Κλάδοι και πηγές του εμπορικού δικαίου
Α. Οι κλάδοι του εμπορικού δικαίου......................................................................... 19
Ι. Γενικό μέρος............................................................................................... 19
ΙΙ. Δίκαιο βιομηχανικής ιδιοκτησίας...................................................................... 19
ΙΙΙ. Δίκαιο ανταγωνισμού................................................................................... 20
ΙV. Δίκαιο εμπορικών συμβάσεων........................................................................ 20
1. Το δίκαιο των εμπορικών εταιριών.................................................................. 21
2. To δίκαιο των αξιογράφων........................................................................... 21
3. Το δίκαιο των μεταφορών............................................................................ 21
4. Το ασφαλιστικό δίκαιο............................................................................... 22
5. Το τραπεζικό δίκαιο................................................................................... 22
6. Το δίκαιο της κεφαλαιαγοράς........................................................................ 22
7. Το τουριστικό δίκαιο.................................................................................. 22
8. Το δίκαιο των λοιπών εμπορικών δικαιοπραξιών ................................................. 23
9. Το ναυτικό δίκαιο ................................................................................... 23
10. Το αεροπορικό δίκαιο ............................................................................... 23
V. Πτωχευτικό δίκαιο....................................................................................... 23
Β. Εθνικές πηγές του εμπορικού δικαίου.................................................................... 24
Ι. Πρωτογενείς πηγές........................................................................................ 24
1. Ο νόμος................................................................................................. 24
2. Το εμπορικό έθιμο.................................................................................... 25
ΙΙ. Δευτερογενείς πηγές..................................................................................... 26
ΙΙΙ. Η κυριότερη εμπορική νομοθεσία.................................................................... 27
1. Ως προς το γενικό μέρος............................................................................. 27
2. Ως προς το δίκαιο της βιομηχανικής ιδιοκτησίας................................................. 27
3. Ως προς το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας.................................................. 28
4. Ως προς το δίκαιο του ανταγωνισμού.............................................................. 28
5. Ως προς το δίκαιο των εμπορικών εταιριών....................................................... 28
6. Ως προς το δίκαιο των εμπορικών συμβάσεων................................................... 29
(α) Επί διαφόρων συμβάσεων....................................................................... 29
(β) Επί των αξιογράφων.............................................................................. 30
(γ) Επί των συμβάσεων μεταφοράς................................................................ 30
(δ) Επί των ασφαλιστικών συμβάσεων............................................................ 31
(ε) Επί των τραπεζικών συμβάσεων................................................................ 31
(στ) Επί των συμβάσεων της κεφαλαιαγοράς..................................................... 32
7. Ως προς το ναυτικό δίκαιο........................................................................... 33
8. Ως προς το αεροπορικό δίκαιο....................................................................... 34
9. Ως προς το πτωχευτικό δίκαιο....................................................................... 34
Γ. Υπερεθνικές και διεθνείς πηγές του εμπορικού δικαίου................................................ 34
Ι. Το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.................................................................... 34
ΙΙ. Το διεθνές εμπορικό δίκαιο............................................................................. 35
Δ. Οι γενικοί όροι των (εμπορικών) συναλλαγών........................................................... 38
Ε. Η Lex Mercatoria............................................................................................. 41
ΣΤ. Οι κώδικες δεοντολογίας εμπορικών επιχειρήσεων................................................... 44
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΟΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Προσδιορισμός, φύση και διακρίσεις εμπορικών πράξεων
Α. Ο προσδιορισμός των εμπορικών πράξεων στο νόμο.................................................. 49
Β. Έννοια και τεχνική του προσδιορισμού των εμπορικών πράξεων .................................... 51
Γ. Η ιδιαίτερη νομική φύση των εμπορικών πράξεων...................................................... 54
Δ. Διακρίσεις των εμπορικών πράξεων....................................................................... 56
Ε. Κριτήριο εμπορικότητας.................................................................................... 60
Ι. Γενικές παρατηρήσεις – Προσδιορισμός κριτηρίου.................................................. 60
ΙΙ. Τα υπολανθάνοντα κριτήρια εμπορικότητας.......................................................... 65
1. Η μαζικότητα των πράξεων.......................................................................... 65
2. Η οικονομική σημασία των πράξεων για το κοινωνικό σύνολο................................. 67
3. Η επικινδυνότητα των πράξεων γι’ αυτόν που τις ασκεί......................................... 68
4. Η εμπορικότητα κατά την οικονομική επιστήμη.................................................. 69
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
Οι αντικειμενικά εμπορικές πράξεις
ΤΜΗΜΑ ΠΡΩΤΟ:
Οι αντικειμενικά εμπορικές πράξεις του χερσαίου εμπορίου
Α. Οι αγορές προϊόντων γης ή τέχνης με σκοπό τη μεταπώληση ή την εκμίσθωσή τους ............ 70
Ι. Γενικές ερμηνευτικές παρατηρήσεις.................................................................... 70
ΙΙ. Η «αγορά»................................................................................................. 72
ΙΙΙ. Τα «προϊόντα γης ή τέχνης»............................................................................ 73
ΙV. Η πρόθεση μεταπωλήσεως και η μεταπώληση .................................................... 74
V. H κατεργασία ή η μεταποίηση εμπορευμάτων....................................................... 74
VI. Ειδικές περιπτώσεις ................................................................................... 75
1. H καλλιτεχνική ή πνευματική δημιουργία......................................................... 75
2. Η αγορά ακινήτων .................................................................................... 76
3. Ο πρωτογενής τομέας ............................................................................... 78
Β. Η «επιχείρηση χειροτεχνιών»............................................................................... 79
Ι. Η έννοια της «επιχείρησης».............................................................................. 79
ΙΙ. Η «χειροτεχνία».......................................................................................... 80
Γ. Η «επιχείρηση παραγγελίας»............................................................................... 82
Δ. Η «επιχείρηση μετακομίσεως δια γης ή δι’ ύδατος» ................................................... 84
Ε. Η «επιχείρηση προμηθείας»................................................................................ 85
ΣΤ. Η «επιχείρηση πρακτορείας»............................................................................. 88
Ζ. Η επιχείρηση παροχής υπηρεσιών στο κοινό (τα «γραφεία» υποθέσεων»).......................... 93
Ι. Εννοιολογικός προσδιορισμός.......................................................................... 93
ΙΙ. Οι εξαιρέσεις.............................................................................................. 96
1. Δημόσιες υπηρεσίες.................................................................................. 96
2. Ελευθέρια επαγγέλματα.............................................................................. 96
Η. Η «επιχείρηση πλειστηριάσεως».......................................................................... 97
Θ. Η «επιχείρηση δημοσίων θεαμάτων»..................................................................... 99
Ι. Οι «κολλυβιστικές εργασίες».............................................................................. 101
ΙΑ. Οι «τραπεζικές εργασίες»................................................................................ 102
Ι. Ορισμός................................................................................................... 102
ΙΙ. Ο κατάλογος των τραπεζικών εργασιών............................................................. 103
ΙΙΙ. Οι αποκλειστικοί φορείς άσκησης τραπεζικών εργασιών ....................................... 104
1. Οι τράπεζες........................................................................................... 105
2. Τα χρηματοδοτικά ιδρύματα....................................................................... 105
3. Οι επιχειρήσεις επενδύσεων ....................................................................... 106
ΙΒ. Οι «μεσιτικές εργασίες».................................................................................. 108
ΙΓ. Οι «εργασίες των δημοσίων τραπεζών»................................................................ 109
Ι. Εννοιολογικοί προσδιορισμοί.......................................................................... 109
ΙΙ. Οι δημόσιες τράπεζες.................................................................................. 110
1. Η Τράπεζα της Ελλάδος............................................................................ 110
2. Το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων......................................................... 111
ΙΔ. Οι «συναλλαγματικές ή οι από τόπο σε τόπο αποστολές χρημάτων».............................. 111
Ι. Εννοιολογικοί προσδιορισμοί.......................................................................... 111
ΙΙ. Οι εμπορικές πράξεις των διατόπιων πληρωμών................................................... 112
1. Η από τόπο σε τόπο αποστολή χρημάτων........................................................ 112
2. Η συναλλαγματική................................................................................... 113
3. Το γραμμάτιο σε διαταγή........................................................................... 114
4. Η επιταγή.............................................................................................. 114
5. Η εμπορική εντολή πληρωμής..................................................................... 114
6. Το εμπορικό χρεωστικό ομόλογο.................................................................. 115
ΤΜΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ:
Οι αντικειμενικά εμπορικές πράξεις του θαλάσσιου και εναέριου εμπορίου
Α. Γενικές παρατηρήσεις..................................................................................... 116
Β. Οι ιδιαίτερες, αντικειμενικά εμπορικές πράξεις του θαλάσσιου εμπορίου......................... 117
Ι. Η «ναύλωση»............................................................................................ 117
ΙΙ. Οι «θαλάσσιες αποστολές»........................................................................... 119
ΙΙΙ. Τα «περί ασφαλειών συναλλάγματα» .............................................................. 121
Γ. Οι ιδιαίτερες, αντικειμενικά εμπορικές πράξεις του εναέριου εμπορίου............................ 122
Ι. Οι αεροπορικές μεταφορές............................................................................. 122
ΙΙ. Η ναύλωση αεροσκάφους............................................................................. 123
ΙΙΙ. Οι εναέριες αποστολές................................................................................ 123
IV. Η αεροπορική ασφάλιση............................................................................. 124
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Οι υποκειμενικά ή παράγωγα εμπορικές πράξεις
Α. Οι υποκειμενικά εμπορικές πράξεις του χερσαίου εμπορίου......................................... 125
Ι. Οι «μεταξύ εμπόρων και τραπεζιτών υποχρεώσεις» ............................................... 125
ΙΙ. Η υποκειμενική εμπορικότητα των ενοχών από τον ανταγωνισμό............................... 127
Β. Οι υποκειμενικά εμπορικές πράξεις του θαλάσσιου εμπορίου....................................... 128
Ι. Η «κατασκευή πλοίου»................................................................................. 128
ΙΙ. Η «αγορά, η πώληση ή η μεταπώληση πλοίου».................................................... 129
ΙΙΙ. Οι «αγορές ή πωλήσεις αρμένων, εξαρτίων και ζωοτροφιών».................................. 129
ΙV. To «ναυτικό δάνειο».................................................................................. 130
V. Οι συμβάσεις «περί μισθώσεως του πληρώματος» .............................................. 130
VI. «Οι προς υπηρεσία εμπορικών πλοίων μισθώσεις ναυτικών» .................................. 130
VII. «Όσα άλλα (συναλλάγματα) αφορώσι την ναυτικήν εμπορίαν» .............................. 130
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Οι συνέπειες της εμπορικότητας των πράξεων
Α. Αναγκαιότητα ειδικής (εμπορικής) νομοθετικής ρύθμισης.......................................... 134
Β. Απόκτηση της εμπορικής ιδιότητας..................................................................... 135
Γ. Εμπορική παραγραφή...................................................................................... 136
Δ. Διαδικασία εκδίκασης των εμπορικών διαφορών...................................................... 137
Ε. Αναγκαστικό δίκαιο και απόδειξη της εμπορικότητας................................................ 138
ΣΤ. Απόδειξη με μάρτυρες................................................................................... 139
Ζ. Προσωρινή εκτελεστότητα................................................................................ 141
Η. Προστασία των εμπορικών μισθώσεων................................................................ 142
Θ. Εμπορική διαιτησία........................................................................................ 142
Ι. Ευνοϊκή φορολογική μεταχείριση......................................................................... 145
ΙΑ. Ειδικές συνέπειες επί καθυστερήσεων πληρωμών................................................... 145
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ
ΟΙ ΕΜΠΟΡΟΙ
Εισαγωγικές περί εμπόρων παρατηρήσεις.................................................................. 151
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Οι κατηγορίες των εμπόρων
Α. Οι ουσιαστικά έμποροι.................................................................................... 153
Ι. Ο ορισμός του νόμου................................................................................... 153
ΙΙ. Τα πρόσωπα των ουσιαστικά εμπόρων.............................................................. 154
ΙΙΙ. Οι προϋποθέσεις της εμπορικής ιδιότητας των ουσιαστικά εμπόρων.......................... 154
1. Η άσκηση «εμπορικών πράξεων»................................................................. 154
2. Η «ιδίω ονόματι» άσκηση εμπορικών πράξεων................................................. 155
3. Η κατ’ «επάγγελμα» άσκηση των εμπορικών πράξεων......................................... 155
4. Η κατά «σύνηθες» επάγγελμα άσκηση των εμπορικών πράξεων............................. 157
5. Η εμπορική ικανότητα............................................................................... 158
α. Η εμπορική ικανότητα των φυσικών προσώπων............................................. 158
β. Η εμπορική ικανότητα νομικών προσώπων και εταιριών................................... 159
... a. Περιορισμοί................................................................................... 159
... b. Οι εμπορικές εταιρίες με νομική προσωπικότητα........................................ 160
... c. Οι εμπορικές εταιρίες χωρίς νομική προσωπικότητα.................................... 162
... d. Συμπεράσματα................................................................................ 163
6. Η κατ’ εξαίρεση προϋπόθεση της άδειας ή της εγγραφής σε επιμελη-τήριο ή του διορισμού 165
IV. Η έναρξη και η λήξη της εμπορικής ιδιότητας του ουσιαστικά εμπόρου...................... 167
1. Η έναρξη.............................................................................................. 167
2. Η λήξη................................................................................................. 168
Β. Οι τυπικά έμποροι.......................................................................................... 169
Ι. Έννοια και διακρίσεις................................................................................... 169
ΙΙ. Έναρξη και λήξη της τυπικής εμπορικότητας....................................................... 171
ΙΙΙ. Συνέπειες της τυπικής εμπορικότητας.............................................................. 171
Γ. Οι παράγωγα ή αντανακλαστικά έμποροι................................................................ 172
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
Προβληματικές περιπτώσεις
Α. Ο μικρέμπορος............................................................................................. 174
Β. Η εμπορία του μη έχοντος εμπορική ικανότητα προσώπου.......................................... 176
Ι. Το στερούμενο εμπορικής ικανότητας φυσικό πρόσωπο.......................................... 176
ΙΙ. Το στερούμενο εμπορικής ικανότητας νομικό πρόσωπο.......................................... 177
Γ. Η άσκηση εμπορίας με παρένθετο πρόσωπο........................................................... 182
Δ. Ο φαινόμενος έμπορος.................................................................................... 184
Ε. Η άσκηση αθέμιτης εμπορίας............................................................................ 186
ΣΤ. Το ασυμβίβαστο.......................................................................................... 187
Ζ. Η άσκηση εμπορίας από πτωχεύσαντα.................................................................. 187
Η. Η άσκηση εμπορίας από το κράτος...................................................................... 189
Θ. Το ηλεκτρονικό εμπόριο.................................................................................. 192
Ι. Ορισμός και ανακύπτοντα προβλήματα.............................................................. 192
ΙΙ. Εφαρμοστέες διατάξεις................................................................................ 194
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
Οι συνέπειες της εμπορικής ιδιότητας
Α. Εισαγωγικές παρατηρήσεις............................................................................... 198
Β. Οι συνέπειες................................................................................................. 199
Ι. Εμπορική επιχείρηση.................................................................................... 199
ΙΙ. Δικαιώματα βιομηχανικής ιδιοκτησίας.............................................................. 201
ΙΙΙ. Η εμπορική επωνυμία, ειδικότερα................................................................... 207
IV. Εφαρμογή κανόνων ανταγωνισμού και κανόνων προστασίας καταναλωτή
... και γενικού συμφέροντος ........................................................................... 208
V. Εμπορική κατοικία και έδρα.......................................................................... 210
VI. Εμπορική δημοσιότητα-Γενικό Εμπορικό Μητρώο (Γ.Ε.ΜΗ.) ................................ 212
VII. Συμμετοχή σε επιμελητήρια και χρηματιστήρια εμπορευμάτων .............................. 220
VIII. Τήρηση εμπορικών βιβλίων........................................................................ 224
1. Έννοια-Διακρίσεις-Σκοπός......................................................................... 224
2. Υποχρεωτικά εμπορικά βιβλία..................................................................... 227
α. Ημερολόγιο....................................................................................... 227
β. Βιβλίο αντιγραφής απογραφών................................................................. 229
γ. Βιβλίο αντιγραφής επιστολών................................................................... 233
3. Υποχρέωση και διατυπώσεις τήρησης των εμπορικών βιβλίων .............................. 234
4. Αποδεικτική ισχύς των εμπορικών βιβλίων...................................................... 236
5. Ανακοίνωση και εμφάνιση των εμπορικών βιβλίων............................................. 239
α. Η ανακοίνωση..................................................................................... 239
β. Η εμφάνιση........................................................................................ 240
ΙΧ. Ειδικά εμπορικά αξιόγραφα.......................................................................... 241
Χ. Δικονομικές συνέπειες................................................................................. 241
ΧΙ. Τεκμήριο της εμπορικότητας........................................................................ 242
ΧΙΙ. Πτωχευτική ικανότητα και ικανότητα υπαγωγής σε λοιπές διαδικασίες
... αντιμετώπισης της αδυναμίας πληρωμών........................................................ 245
ΧΙΙΙ. Προσωπική κράτηση................................................................................ 246
ΧΙV. Αναγκαστική διαχείριση............................................................................ 248
ΧV. Η οφειλή τόκου και τόκου τόκων από έμπορο ή προς έμπορο................................ 249
ΧVI. Ενοχή εμπόρων σε ολόκληρο..................................................................... 251
XVII. Ιδιαίτερη προστασία εμπόρων και αντισυμβαλλομένων τους κατανα-
... λωτών................................................................................................ 253
ΧVIII. Άλλες συνέπειες................................................................................... 256
ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ
ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ
Α. Η σύμβαση εμπορικής πώλησης ........................................................................ 259
Ι. Έννοια-Εφαρμοστέες διατάξεις....................................................................... 259
ΙΙ. Η διεθνής εμπορική πώληση κινητών πραγμάτων................................................. 261
ΙΙΙ. Οι διεθνείς εμπορικοί όροι (Incoterms) στην εμπορική πώληση................................ 263
IV. Οι πρακτικές του διεθνούς εμπορίου............................................................... 267
Β. Η εμπορική μίσθωση ..................................................................................... 269
Γ. Η σύμβαση μεταφοράς ................................................................................... 271
Ι. Οι περί χερσαίων μεταφορών κύριες ρυθμίσεις..................................................... 273
1. Οι οδικές μεταφορές εμπορευμάτων.............................................................. 273
α. Η ρύθμιση του ΕΝ............................................................................... 273
β. Ο οδικός μεταφορέας εμπορευμάτων......................................................... 274
γ. Οι διεθνείς οδικές μεταφορές εμπορευμάτων, ειδικότερα.................................. 276
2. Οι οδικές μεταφορές προσώπων και αποσκευών τους......................................... 278
3. Οι σιδηροδρομικές μεταφορές..................................................................... 282
ΙΙ. Οι περί θαλάσσιων μεταφορών κύριες ρυθμίσεις.................................................. 285
ΙΙΙ. Οι περί αεροπορικών μεταφορών κύριες ρυθμίσεις.............................................. 287
Δ. Η σύμβαση παραγγελίας.................................................................................. 290
Ι. Έννοια –Εφαρμοστέες διατάξεις...................................................................... 290
ΙΙ. Κύριες, ρυθμισμένες συμβάσεις παραγγελίας...................................................... 292
1. Η παραγγελία πωλήσεως............................................................................ 292
2. Η παραγγελία μεταφοράς........................................................................... 293
3. Η χρηματιστηριακή παραγγελία (Επιπρόσθετα: Οι χρηματιστηριακές συναλλαγές-συμβάσεις και η προστασία του επενδυτή) ......................................................................................................... 296
α. Χρηματιστηριακή παραγγελία.................................................................. 296
β. Χρηματιστηριακές συναλλαγές-συμβάσεις.................................................. 299
γ. Η προστασία του επενδυτή...................................................................... 300
Ε. Οι συμβάσεις πρακτορείας ............................................................................... 302
Ι. Η σύμβαση εμπορικής αντιπροσωπείας.............................................................. 303
ΙΙ. Η σύμβαση διανομής.................................................................................. 308
ΙΙΙ. Η σύμβαση δικαιόχρησης (franchising)............................................................ 310
IV. Η σύμβαση ασφαλιστικής πρακτορείας (ή πρακτόρευσης)..................................... 313
V. Η σύμβαση ναυτικής πρακτορείας (ή πρακτόρευσης)............................................ 314
ΣΤ. Οι συμβάσεις μεσιτείας.................................................................................. 314
Ι. Ο μεσίτης ακινήτων (πρώην, αστικών συμβάσεων)............................................... 315
ΙΙ. Ο μεσίτης ασφαλίσεων................................................................................ 316
ΙΙΙ. Ο μεσίτης εγχωρίων προϊόντων...................................................................... 316
ΙV. Ο ναυλομεσίτης....................................................................................... 317
V. Ο μεσίτης πιστώσεων (μεσίτης στεγαστικής πίστης)............................................. 317
Ζ. Οι συμβάσεις παροχής υπηρεσιών....................................................................... 318
Ι. Συμβάσεις υπηρεσιών γενικών αποθηκών............................................................ 319
ΙΙ. Συμβάσεις παροχής τουριστικών υπηρεσιών....................................................... 320
1. Οι υπηρεσίες, ειδικότερα, των τουριστικών γραφείων.......................................... 321
2. Οι υπηρεσίες, ειδικότερα, των ξενοδοχείων...................................................... 322
3. Ειδικές μορφές τουριστικών υπηρεσιών και ομώνυμων συμβάσεων........................ 323
α. Οργανωμένο ταξίδι-Ταξιδιωτική σύμβαση................................................... 324
β. Η σύμβαση ξενίας................................................................................ 326
γ. Η ξενοδοχειακή σύμβαση....................................................................... 326
δ. Η «χρονομεριστική μίσθωση» και η «μακροχρόνια μίσθωση τουριστικής επιπλωμένης κατοικίας σε σύνθετα τουριστικά καταλύματα» .................................................................................... 327
ΙΙΙ. Συμβάσεις εκμετάλλευσης πνευματικού έργου-Εκδοτικές συμβάσεις........................ 329
IV. Συμβάσεις παροχής (εμπορικών) πληροφοριών................................................... 330
V. Συμβάσεις διαχείρισης και είσπραξης απαιτήσεων................................................ 332
VI. Ασφαλιστικές συμβάσεις............................................................................ 334
VII. Οι συμβάσεις παροχής υπηρεσιών διαχειριστών «ρυθμιζόμενων αγορών»,
... ΠΜΔ, ΜΟΓ και συστημάτων εκκαθάρισης σε μέλη τους..................................... 336
VIII. Οι συμβάσεις παροχής υπηρεσιών «εφοδιαστικής» ή «εφοδιαστικής αλυ-
... σίδας» (logistics) και «Κέντρου Αποθήκευσης και Διανομής» ή «Επιχει-
... ρηματικού/Εμπορευματικού Πάρκου Εφοδιαστικής Εθνικής Εμβέλειας»................ 339
Η. Οι τραπεζικές συμβάσεις................................................................................. 342
Ι. Γενικά ..................................................................................................... 342
1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις......................................................................... 342
2. Πιστωτικά ιδρύματα ή τράπεζες................................................................... 344
3. Χρηματοδοτικά ιδρύματα.......................................................................... 347
4. Επιχειρήσεις επενδύσεων........................................................................... 351
5. Γενικοί κανόνες, που διέπουν τη σχέση τράπεζας με πελάτη.................................. 356
α. Ως σχέση εμπιστοσύνης......................................................................... 356
β. Ως προς την κατάρτιση και τους όρους μιας τραπεζικής σύμβασης ..................... 357
γ. Ως προς την εξασφάλιση των τραπεζών....................................................... 362
δ. Ως προς την επισπευδόμενη από τράπεζα αναγκαστική εκτέλεση......................... 364
. (α) Τα νόμιμα μέσα.............................................................................. 364
. (β) Τα αμφισβητούμενης νομιμότητας μέσα................................................ 365
. (γ) Tα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και η αντιμετώπιση του προβλήματος............... 366
ΙΙ. Οι τραπεζικές συμβάσεις, κατ’ ιδίαν................................................................. 369
1. Η αποδοχή καταθέσεων ή άλλων επιστρεπτέων κεφαλαίων .................................. 369
α. Η αποδοχή καταθέσεων......................................................................... 369
... (α) Έννοια-Νομική φύση....................................................................... 369
... (β) Διακρίσεις ................................................................................... 370
... (γ) Ειδικότερα θέματα επί καταθέσεων....................................................... 374
β. Η αποδοχή άλλων επιστρεπτέων κεφαλαίων................................................. 378
... (α) Έννοια-Διαδικασίες-Διακρίσεις........................................................... 378
... (β) Τα ομολογιακά δάνεια των τραπεζών..................................................... 378
... (γ) Η τιτλοποίηση απαιτήσεων................................................................. 379
2. Η χορήγηση δανείων και λοιπών πιστώσεων..................................................... 380
α. Το δάνειο.......................................................................................... 381
β. Η σύμβαση ανοίγματος πιστώσεως........................................................... 382
γ. Η πίστωση με τρέχοντα λογαριασμό.......................................................... 382
3. Η πρακτορεία επιχειρηματικών απαιτήσεων..................................................... 383
α. Η σύμβαση factoring............................................................................. 383
β. Η σύμβαση forfaiting............................................................................ 384
4. Η χρηματοδοτική μίσθωση......................................................................... 385
5. Οι υπηρεσίες πληρωμών............................................................................ 388
α. Εισαγωγικά........................................................................................ 388
β. Είδη υπηρεσιών πληρωμών και πράξεων πληρωμής........................................ 389
... (α) Λογαριασμός πληρωμών (τήρηση, τοποθετήσεις και αναλήψεις
... μετρητών)..................................................................................... 389
. (β) Η εκτέλεση πράξεων πληρωμής και μεταφοράς κεφαλαίων........................... 389
. (γ) Η έκδοση μέσων πληρωμής και/ή αποδοχή πράξεων πληρωμής...................... 391
. (δ) Τα εμβάσματα (money remittance) (Υπηρεσία εμβασμάτων)......................... 391
.. (ε) Η υπηρεσία εκκίνησης πληρωμής......................................................... 391
. (στ) Η υπηρεσία πληροφοριών λογαριασμού................................................ 392
γ. Νομική φύση-Δικαιώματα και υποχρεώσεις.................................................. 392
δ. Ως προς τα «μέσα πληρωμών», ειδικότερα................................................... 394
. (α) Περιγραφή – Βασικοί κανόνες............................................................. 394
. (β) Tα πιστωτικά δελτία (πιστωτικές κάρτες)............................................... 396
. (γ) Τα χρεωστικά δελτία (χρεωστικές κάρτες)............................................... 397
. (δ) Τα δελτία (κάρτες) αναλήψεων............................................................ 398
. (ε) Τα έξυπνα δελτία (κάρτες) ή ηλεκτρονικά πορτοφόλια ή υπόθεμα
... ηλεκτρονικού χρήματος.................................................................... 398
6. Η έκδοση και η διαχείριση άλλων μέσων πληρωμών........................................... 398
α. Η τραπεζική επιταγή............................................................................. 399
β. Η (απλή) επιταγή και η εγγυημένη επιταγή.................................................... 399
γ. Η ταξιδιωτική επιταγή............................................................................ 401
7. Οι εγγυήσεις και οι αναλήψεις υποχρεώσεων.................................................... 402
α. Οι τραπεζικές εγγυήσεις......................................................................... 402
β. Οι εγγυητικές επιστολές......................................................................... 402
. (α) Έννοια......................................................................................... 405
. (β) Η σχέση υπέρ ού και δέκτη της επιστολής (σχέση αξίας)............................. 404
. (γ) Η σχέση πελάτη και τράπεζας (σχέση καλύψεως)...................................... 404
. (δ) Η σχέση τράπεζας και δέκτη (λήπτη)..................................................... 404
γ. Οι πιστωτικές επιστολές ετοιμότητας (Standby letters of credit)........................... 405
δ. Οι πιστώσεις έναντι εγγράφων και οι ενέγγυες πιστώσεις.................................. 406
. (α) Έννοιες........................................................................................ 406
. (β) Κύριες μορφές εμφάνισης της πίστωσης έναντι εγγράφων............................ 407
i. Ανακλητή και αμετάκλητη ή ανέκκλητη πίστωση.................................... 407
ii. Βεβαιωμένη και αβεβαίωτη πίστωση................................................... 408
iii. Πίστωση έναντι εγγράφων με προκαταβολές........................................ 408
. (γ) Νομική φύση και εφαρμοστέες διατάξεις................................................ 409
ε. Η προκαταβολή έναντι φορτωτικής............................................................ 411
στ. Η υποσχετική επιστολή (Promissory letter).................................................. 411
8. Οι συναλλαγές για λογαριασμό της ίδιας της τράπεζας ή της πελατείας της ............... 411
α. Σε μέσα χρηματαγοράς.......................................................................... 411
β. Σε συνάλλαγμα................................................................................... 412
γ. Σε προθεσμιακά συμβόλαια χρηματοπιστωτικών τίτλων ή χρηματοοικονομικά δικαιώματα 412
δ. Σε συμβάσεις ανταλλαγής επιτοκίων και συναλλάγματος (swaps)........................ 413
ε. Σε κινητές αξίες................................................................................... 413
στ. Σε χρυσό......................................................................................... 414
9. Οι συμμετοχές σε εκδόσεις τίτλων και η παροχή συναφών υπηρεσιών..................... 414
10. Η παροχή συμβουλών σε επιχειρήσεις και υπηρεσιών σε συγχωνεύσεις
... και εξαγορές επιχειρήσεων ........................................................................ 416
11. Η μεσολάβηση στις διατραπεζικές αγορές («Πράξεις χρηματομεσίτη»)................... 416
12. Η διαχείριση χαρτοφυλακίου και η παροχή συμβουλών για τη διαχεί-
... ρισή του.............................................................................................. 416
13. Η φύλαξη και διαχείριση κινητών αξιών......................................................... 417
14. Η παροχή εμπορικών πληροφοριών και υπηρεσιών αξιολόγησης πιστο-
... ληπτικής ικανότητας πελατών..................................................................... 417
15. Η εκμίσθωση θυρίδων............................................................................. 417
16. Η έκδοση ηλεκτρονικού χρήματος............................................................... 419
17. Επενδυτικές υπηρεσίες και δραστηριότητες.................................................... 420
α. Γενικά.............................................................................................. 420
β. Οι επενδυτικές συμβάσεις...................................................................... 422
γ. Ιδιαίτερες υποχρεώσεις τραπεζών επί παροχής επενδυτικών υπηρεσιών................. 423
18. Τραπεζοασφάλειες (Bankassurance).............................................................. 414
Κυριότερη βιβλιογραφία...................................................................................... 427
Αλφαβητικό ευρετήριο........................................................................................ 443
