Γράμμος, ανατολικά του Αλιάκμονα. Γι` αυτόν τόπο έχουν γραφτεί πολλά, τα περισσότερα φυσικά που είτε έζησαν τα γεγονότα του 20ου αιώνα, είτε τρίτους που θέλησαν να δώσουν το στίγμα τους. Άλλοτε σαν ουδέτεροι παρατηρητές κι άλλοτε -το πιο συνηθισμένο- σαν στρατευμένοι ερευνητές, με στόχο την κυριαρχία της ιδεολογίας τους.