Ο μύθος υπήρξε η πρώτη μορφή «κοσμοθεωρίας». Στο ανιμιστικό σύμπαν των πρωτόγονων λαών, ανθρωπόμορφα όντα καθόριζαν τα φυσικά φαινόμενα και τη μοίρα των ανθρώπων. Υπερβαίνοντας τις ανιμιστικές κοσμογονίες, οι προσωκρατικοί επιχείρησαν να ερμηνεύσουν τα φυσικά φαινόμενα με φυσικά αίτια. Οι φυσιοκρατικές κοσμολογίες τους αποτέλεσαν την ιστορική-διαλεκτική άρνηση των αρχέγονων κοσμογονιών.
Μετά από δύο χιλιάδες χρόνια περίπου, είχε έλθει η ώρα της επιστήμης, η οποία, με τη σειρά της, αποτέλεσε τη διαλεκτική άρνηση και υπέρβαση των ορθολογικών κοσμολογιών και γενικότερα της φιλοσοφίας.
Με αφετηρία τη μακροσκοπική εποπτεία και την πράξη, η επιστήμη συγκρότησε ένα σώμα γνώσεων με συγκεκριμένο περιεχόμενο, με ποιοτικά χαρακτηριστικά και με ποσοτικές σχέσεις. Η επιστήμη, μορφή κοινωνικής πρακτικής, διαδικασία χωρίς τέλος, είναι κατεξοχήν ιστορική επιστήμη: από το μακρόκοσμο στο άτομο και στο μόριο, στα μικροσωμάτια, στον ατομικό πυρήνα και, σήμερα, στο υποκβαντικό επίπεδο. Από την άλλη: μεγάκοσμος, αστέρες, πλανητικά συστήματα, γαλαξίες, σμήνη γαλαξιών, τεράστιες συσσωρεύσεις ύλης, σχηματισμοί μήκους δισεκατομμυρίων ετών φωτός. Ύλη: ανεξάντλητη σε έκταση και σε βάθος. Χωρίς αρχή και χωρίς τέλος.
Απειρότητα της ύλης στο χώρο και στο χρόνο. Θέση μη αποδείξιμη. Αλλά γιατί η ύλη και όχι το τίποτα; Η αντικειμενικότητα και η αυθυπαρξία της ύλης είναι αρχές (principes). Ως αρχές, τίθενται. Δεν αποδεικνύονται. Αλλά: 1)Συνάγονται ως η γενίκευση και η θεωρητική υπέρβαση της εμπειρίας, και 2) είναι οι μόνες οι οποίες δεν οδηγούν σε αντιφάσεις. Το αριστοτελικό «θαυμάζειν» έχει ικανοποιηθεί; Αν ναι, τότε ο άνθρωπος έχει συλλάβει το άπειρο. Όπερ άτοπον!
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Ο Ευτύχης Μπιτσάκης γεννήθηκε το 1927 στο χωριό Κάδρος της Κρήτης. Σπούδασε Χημεία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Θεωρητική Φυσική και Φιλοσοφία στο Παρίσι. Είναι διδάκτωρ Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Paris VIII και διδάκτωρ Επικρατείας της Γαλλίας (Φιλοσοφία των Επιστημών). Εργάστηκε στο Πυρηνικό Κέντρο του Saclay και στο Εργαστήριο Πυρηνικής Φυσικής του Collège de France. Από το 1970 ως το 1976 δίδαξε Μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο ΧΙ του Παρισιού και Φιλοσοφία των Επιστημών στο Πανεπιστήμιο VIII. Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα (1976) εργάστηκε ως κύριος ερευνητής στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Το 1981 εκλέχθηκε τακτικός καθηγητής στην Έδρα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και επί έξι έτη ήταν κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής. Παλαιός υφηγητής Θεωρητικής Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, δίδαξε στο Φυσικό Τμήμα το μάθημα «Εισαγωγή στις Φυσικές Θεωρίες». Κύρια ερευνητικά ενδιαφέροντα του Ε. Μπιτσάκη είναι τα θεμέλια των επιστημών (Σχετικότητα, Κβαντική Μηχανική), η Οντολογία, η Γνωσιοθεωρία και η Φιλοσοφική Ανθρωπολογία. Βιβλία και άρθρα του σε αυτά τα γνωστικά πεδία κυκλοφορούν στις κυριότερες ευρωπαϊκές γλώσσες.
Ο Ε. Μπιτσάκης εντάχθηκε από τα μαθητικά του χρόνια στο αριστερό κίνημα. Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου καταδικάστηκε σε πολυετή φυλάκιση. Στη διάρκεια της δικτατορίας μετείχε ενεργά στο αντιδικτατορικό κίνημα της Ευρώπης, ως μέλος της Κ.Ε. του Κ.Κ.Ε. Έχει αναπτύξει πολύμορφη κοινωνική δραστηριότητα στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Επιστημόνων, της Ουνέσκο, του Κέντρου Μαρξιστικών Ερευνών του Παρισιού, του ελληνικού Κέντρου Μαρξιστικών Ερευνών κλπ. Επίσης μετείχε στην οργάνωση του Ελεύθερου Ανοικτού Πανεπιστημίου του Παρισιού και ήταν μέλος της Ομάδας του Δήμου Αθηναίων και του υπουργείου Πολιτισμού για τη δημιουργία των Ανοικτών Πανεπιστημίων. Είχε την πρωτοβουλία της οργάνωσης του Σεμιναρίου «Θεμέλια των Επιστημών» (Φυσικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Αθηνών) και την ευθύνη της οργάνωσης πολλών ελληνικών και διεθνών επιστημονικών συνεδρίων. Τέλος, είχε την ευθύνη της δημιουργίας του περιοδικού Σύγχρονα Θέματα, μετείχε στην εκδοτική ομάδα του περιοδικού Διαλεκτική και από το 1992 είναι εκδότης του θεωρητικού περιοδικού Ουτοπία.
Στις Εκδόσεις Άγρα κυκλοφορούν τα βιβλία του Δρόμοι της Διαλεκτικής, Το αειθαλές δέντρο της γνώσεως και Η ύλη και το πνεύμα.