Η ιδέα της παρούσας έκθεσης οφείλεται στην Διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης κα Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα και την ευχαριστώ που μου εμπιστεύθηκε την επιμέλειά της. Η προετοιμασία της συγκεκριμένης έκθεσης αποτέλεσε το έναυσμα για μία πιο συστηματική έρευνα γύρω από ένα τόσο ουσιαστικό θέμα των συλλογών του μουσείου μας. Η έκθεση αυτή έχει διττή σημασία, μιας και αποτελεί την πρώτη έκθεση μετά την πρόσφατη ανανέωση της θητείας της Διευθύντριας και την τελευταία πριν την μεταστέγαση της Πινακοθήκης.
Η τελευταία λοιπόν έκθεση της Εθνικής Πινακοθήκης, το φθινόπωρο του 2012, πριν την μεταστέγασή της, εν όψει της επικείμενης επέκτασης των κτιριακών της εγκαταστάσεων, είναι μία ξεχωριστή, μία σημαδιακή, μία ενδοσκοπική έκθεση που αναδεικνύει την προσφορά και την συμμετοχή των Ελλήνων καλλιτεχνών στην διαμόρφωση και τον εμπλουτισμό των συλλογών της στη μακρόχρονη πορεία της λειτουργίας της. Το θέμα της έκθεσης αφορά αποκλειστικά τις δωρεές Ελλήνων καλλιτεχνών, τα κληροδοτήματα των καλλιτεχνών και τις δωρεές των οικογενειών τους.
Η έρευνα γύρω από ένα τόσο σημαντικό και ενδιαφέρον θέμα που αφορά τις δωρεές προς το παλαιότερο και σημαντικότερο μουσείο νεοελληνικής τέχνης της χώρας και ειδικότερα οι δωρεές των ίδιων των καλλιτεχνών είναι θέμα ιδιαίτερης σημασίας, το οποίο θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο μεγάλης μελέτης ακόμη και μιας διδακτορικής διατριβής. Ο περιορισμένος χρόνος προετοιμασίας της έκθεσης δεν επέτρεψε παρά μόνο μία συστηματική αλλά όχι διεξοδική έρευνα, η οποία παρουσιάζει πληροφορίες, αποκαλύπτει στοιχεία, θέτει ερωτήματα, επιχειρεί νύξεις και καταλήγει σε διαπιστώσεις και κάποια συμπεράσματα.
Ορισμένα στατιστικά στοιχεία που αφορούν τις συλλογές διαφωτίζουν σχετικά με τα μεγέθη και τις κατηγορίες. Επί συνόλου έργων που πλησιάζουν τις 19.000, μαζί με τα ζωγραφικά έργα, τα γλυπτά, τα σχέδια και τα χαρακτικά, οι δωρεές είναι περίπου 6.800 και τα κληροδοτήματα 4.500 έργα. Από αυτά τα ζωγραφικά έργα, ελαιογραφίες, ακρυλικά είναι περίπου 5.200, ενώ οι δωρεές καλλιτεχνών ξεπερνούν τις 3.000 έργα. Οι δωρεές γλυπτών, πλην του Χ. Καπράλου φτάνουν περίπου τα 1.000 έργα.