Η οικονομική κρίση ανανοηματοδοτεί τις θεμελιώδεις έννοιες του κράτους, της πολιτείας, του συντάγματος, της κυριαρχίας, της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, της έκτακτης ανάγκης, του δημοσίου συμφέροντος. Επιστημολογικές αφετηρίες, ερμηνευτικές προαντιλήψεις ή πολιτικά δόγματα που θεωρούνταν αυτονόητα και αδιαπραγμάτευτα αποδεικνύονται ολοένα πιο αναχρονιστικά και ανεπαρκή για την εξήγηση όσων συμβαίνουν στην ευρωπαϊκή ήπειρο και ολόκληρο τον κόσμο μετά το ξέσπασμα της κρίσης. Η κρίση ανέδειξε τα θεσμικά και πολιτικά αδιέξοδα του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, φέρνοντας στην επιφάνεια τα πολυεπίπεδα ελλείμματα της ενωσιακής αρχιτεκτονικής. Στην Ελλάδα, την προβαλλόμενη ως `μαύρο πρόβατο` της ευρωζώνης, η κρίση ανέτρεψε κεντρικές συνιστώσες της μεταπολιτευτικής λειτουργίας του πολιτικού συστήματος. Τα Μνημόνια έθεσαν στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου όχι μόνο κρίσιμα ζητήματα κυριαρχίας, αλλά και την αμφισβήτηση της κανονιστικής ισχύος του συντάγματος. Ο δικομματισμός μοιάζει να καταρρέει. Έτσι, η αναβίωση της πολιτικής συντελείται με όρους διλημμάτων πρωτοφανούς έντασης.
Ο ανά χείρας τόμος είναι αφιερωμένος στη μνήμη του Δημήτρη Τσάτσου, ο οποίος δεν υπήρξε μόνο πανεπιστημιακός δάσκαλος και ενεργός πολιτικός, αλλά ένας διανοούμενος που παρενέβαινε επίμονα στον δημόσιο διάλογο, συχνά διαμορφώνοντας τη θεματολογία του. Έλληνες συνάδελφοί του, μαθητές, ομότεχνοι και φίλοι αφιερώνουν στη μνήμη του, ως στεφάνους για τον εκλιπόντα, τις μελέτες που συνέταξαν γι` αυτόν. Οι μελέτες αναφέρονται: στη δημοκρατία, στη δικαιοκρατία, στα πολιτικά κόμματα και στην Ευρώπη, ιδίως στην εποχή της πολλαπλής κρίσης που βιώνει η χώρα μας και η Ευρώπη. Στον τόμο συμβάλλουν οι:
Ν. Αλιβιζάτος, Ε. Βενιζέλος, Α. Δημητρόπουλος, Ν. Κανελλοπούλου-Μαλούχου, Γ. Κατρούγκαλος, Ξ. Κοντιάδης, Ι. Κριάρη-Κατράνη, Α. Μανιτάκης, Π. Μαντζούφας, Δ. Μέλισσας, Α. Ι.-Δ. Μεταξάς, Π. Παραράς, Π. Παυλόπουλος, Φ. Σπυρόπουλος, Γ. Σωτηρέλης, Κ. Τσουκαλάς, Λ. Τσούκαλης, Δ. Χαραλάμπης, Κ. Χρυσόγονος.
[Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]
