Απαραίτητη προέκταση του σώματος του Φρόιντ, πνευματική του τροφή, σύντροφος και διεγερτικό, ο καπνός υπήρξε ο μοχλός που τον ώθησε στην οδό της ψυχανάλυσης. Δεν θα ήταν υπερβολή, υποστηρίζει ο Φιλίπ Γκρεμπέρ, αν υποστηρίζαμε ότι η ψυχαναλυτική θεωρία οφείλει τη γέννησή της στον καπνό, αφενός διότι ήταν απολύτως απαραίτητος για τον στοχασμό του Φρόιντ, αφετέρου διότι έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της μεταβιβαστικής σχέσης Φρόιντ-Φλις, και επομένως στα πρώτα βήματα της ψυχαναλυτικής επιστήμης. Ωστόσο, ο καπνός, εκπρόσωπος της απόλαυσης αλλά και της καταστροφής, της ηδονής και συγχρόνως του κινδύνου, είναι και αυτός που θα προκαλέσει την επώδυνη και μακροχρόνια ασθένεια του Φρόιντ, η οποία θα τον οδηγήσει στον θάνατο. Ο Γκρεμπέρ εκλαμβάνει τον καπνό ως φορέα μιας αυτοτιμωρίας που ασυνείδητα ο Φρόιντ επέβαλε στον εαυτό του.