Τα κείμενα που δημοσιεύονται στην παρούσα Συλλογή έχουν γραφτεί τη χρονική περίοδο 1914-1917, δηλαδή στα χρόνια του Α` Παγκόσμιου Πολέμου. Αποτυπώνουν τη μεγάλη σημασία της ταξικής-επιστημονικής προσέγγισης στο ζήτημα του πολέμου, πράγμα που έδωσε στο Κόμμα των Μπολσεβίκων την ικανότητα να καθοδηγήσει την εργατική τάξη της Ρωσίας στη νίκη της επανάστασης ενάντια στη δική της αστική τάξη.
Η επεξεργασία αυτών των κειμένων έγινε σε συνθήκες φωτιάς, σε συνθήκες που η πίεση για `εθνική ενότητα`, η οπορτουνιστική πίεση για προσαρμογή ήταν τεράστια. Χαρακτηριστικό είναι ότι εκείνη την εποχή σχεδόν το σύνολο των ηγετών της II Διεθνούς, παρά τις περί του αντιθέτου διακηρύξεις (συνέδρια Κοπεγχάγης και Βασιλείας), πρόδωσαν την εργατική τάξη των χωρών τους και την κάλεσαν να πέσει στη σφαγή για τα συμφέροντα του κεφαλαίου - οι ρεφορμιστές εξελίχτηκαν σε σοσιαλσοβινιστές.
Οι οπορτουνιστές της II Διεθνούς υποστήριζαν ότι δεν επιβεβαιώθηκε η εκτίμηση του Συνεδρίου της Βασιλείας (1912) για διαμόρφωση επαναστατικής κατάστασης, αφού οι κυβερνήσεις εμφανίζονταν ισχυρές στις αρχές του πολέμου. Ο Λένιν ανταπαντούσε ότι ποτέ οι κυβερνήσεις, οι κυρίαρχες τάξεις των διαφόρων κρατών δεν έχουν τόσο ανάγκη τη συναίνεση των εργαζομένων μαζών (την `ειρηνική υποταγή τους`) όσο τον καιρό του πολέμου. Επισήμανε επίσης ότι αν στην αρχή του πολέμου, `ιδιαίτερα σε μια χώρα που περιμένει γρήγορη νίκη, η κυβέρνηση φαίνεται παντοδύναμη, κανένας ποτέ και πουθενά στον κόσμο δε σύνδεσε την αναμονή μιας επαναστατικής κατάστασης αποκλειστικά με τη στιγμή της `έναρξης` του πολέμου και πολύ περισσότερο δεν ταύτισε το `φαινομενικό` με την πραγματικότητα`. Αυτό το ζήτημα είχε συζητηθεί και νωρίτερα, στους κόλπους της II Διεθνούς, στο Συνέδριο της Στουτγάρδης το 1907.
Ο Λένιν απαντώντας στον Ερβέ τόνιζε ότι η πάλη πρέπει να αποβλέπει `στην αντικατάσταση του καπιταλισμού με το σοσιαλισμό και όχι απλώς στην αντικατάσταση του πολέμου με την ειρήνη. Η ουσία δεν είναι να εμποδίσουμε απλώς το ξέσπασμα του πολέμου αλλά να εκμεταλλευτούμε την κρίση που γεννά ο πόλεμος για να επιταχύνουμε το γκρέμισμα της αστικής τάξης`. Σε αντίθεση με τις `μισοαναρχικές` απόψεις του Ερβέ, για `απεργία` και `εξέγερση` ενάντια στον πόλεμο, ο Λένιν τόνιζε ότι το ζήτημα της εκλογής των μέσων εξαρτάται από το χαρακτήρα της κρίσης που προκαλεί ο πόλεμος. Ο Λένιν ξεσκεπάζει αμείλικτα και το ρεύμα του κεντρισμού, που στα λόγια στιγμάτιζε τα δεινά του πολέμου στην πράξη, όμως, σερνόταν από τους σοβινιστές στο όνομα της ενότητας μαζί τους, κάτω και από την επίδραση του φόβου μην τους βγάλει εκτός νόμου η αστική τάξη. [...]
[Απόσπασμα από το κείμενο της εισαγωγής της έκδοσης]
