Οι προσφυγικές πολυκατοικίες της Λεωφόρου Αλεξάνδρας θυμίζουν σήμερα ξεφτισμένα μαδέρια από σκυρόδεμα στοιβαγμένα σε παράλληλες ράγες. Δύσκολα φαντάζεται κανείς ότι πριν από 80 χρόνια, αυτά τα απολύτως λειτουργικά κτήρια χτίστηκαν ως εφαρμογή ενός πρωτοποριακού προγράμματος κοινωνικής πρόνοιας, ακολουθώντας τις αρχές του κεντροευρωπαϊκού φονξιοναλισμού.
Τα γεωμετρικά αυτά κτήρια, που αναδύθηκαν σε μία περιοχή της Αθήνας με αραιή δόμηση, εμπεριέχουν πολλά ζεύγη από οξύμωρες συνθήκες. Αν και λιτά, υπήρξαν στην εποχή τους καινοτόμα. Η πρωτόγονη νεωτερικότητά τους, στον αντίποδα της εκλεπτυσμένης αστικής αρχιτεκτονικής της εποχής, αναφυόταν σε μία αθηναϊκή συνοικία με άχτιστα οικόπεδα, μονώροφα και δίπατα σπιτάκια σκόρπια ανάμεσα σε μάντρες και χωματόδρομους. Αυτό είναι το εξωτερικό οξύμωρο.
Το εσωτερικό οξύμωρο αφορά τα σπλάχνα αυτών των κτηρίων. Οι ξυρισμένες επιφάνειες των προσόψεων, στεγνές και άδοξες, στεφανωμένες στα νεότερα χρόνια με τις δάφνες του Βauhaus, που στρογγύλεψε την ταπεινότητά τους, κρύβουν κυψέλες ζωής, που άνθισε σε χρονικούς κύκλους σειράς νεο-αθηναϊκών γενεών. Μου αρέσει να σκέφτομαι τα κελύφη αυτά σαν καύκαλα, που μέσα του κρύβουν έλικες και σπείρες σαν τα κλιμακοστάσια και τους φωταγωγούς, τις εξώθυρες και τους φεγγίτες, μάτια και χέρια ενός σώματος που σήμερα στέκει στο περιθώριο της ιστορίας. (Νίκος Βατόπουλος)
Today the refugee settlements of Alexandra`s Avenue look like corroded concrete planks arranged in parallel stacks. It is hard to imagine that 80 years ago these truly functional buildings were part of a pioneering wellfare program based on the principles of central-European functionalism.
These geometric buildings that were erected in a sparsely built area of Athens reveal pairs of contradictory elements. Although quite plain, the buildings were innovative for their time. In contrast with the refined middle-class architecture of that period, the primitive novelty of these buildings emerged in an area of Athens that featured bare pieces of land and a few small houses scattered amongst stockyards and dirt roads. This is the external oxymoron.
The internal oxymoron relates to the `insides` of these buildings. The shaved surfaces of the facades, dry and inglorious, which in the earlier days had been praised for their Bauhaus character, conceal lives collected into hives that flourished in cycles into neo-Athenian generations. I enjoy thinking of these shell like exteriors as carapaces that conceal within them spirals and helixes, alike the stairways and skylights, the front doors and the attic-windows, the eyes and hands of a body that today stands cut off from history. (Nikos Vatopoulos)