Κατά τα έτη 1997 και 1998, στη Θεσσαλονίκη και στην Νιγρίτα Σερρών, έλαβαν χώρα δύο διορθόδοξα συνέδρια για τον κόσμο της ορθοδοξίας. Να υπενθυμίσουμε ότι το 1997 η Θεσσαλονίκη λειτούργησε ως η πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης. Θεσσαλονίκη και πολιτισμός, Θεσσαλονίκη και δη χριστιανικός ορθόδοξος πολιτισμός, με γεωγραφική έκταση την ενδοχώρα της Χερσονήσου του Αίμου και ευρύτερα της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, είναι έννοιες και πραγματικότητες αλληλοπεριχωρούμενες και αυτονοήτως ταυτόσημα.
Προέκυψε, ως εκ των ανωτέρω, η ιστορική και σημερινή ανάγκη αναδείξεως της χριστιανικής Θεσσαλονίκης, της πρωτεύουσας της χριστιανικής Μακεδονίας, και εξάρσεως της πρωτευούσης σημασίας της στον κόσμο της Ορθοδοξίας, στον εγγύς και στον μακράν. Έτσι, ο τομέας ιστορίας, δόγματος, διορθοδόξων και διαχριστιανικών σχέσεων του τμήματος ποιμαντικής και κοινωνικής θεολογίας του Α.Π.Θ. σε συνεργασία με τις Ιερές Μητροπόλεις Θεσσαλονίκης και Σερρών και Νιγρίτης και τους Δήμους Θεσσαλονίκης Σερρών και Νιγρίτης και υπό τον συντονισμό του Ιδρύματος Εθνικού και Θρησκευτικού Προβληματισμού - Καριπείου Μελάθρου Θεσσαλονίκης διοργάνωσε ως άριστα τα δύο αυτά επιστημονικά συμπόσια.
Σ` αυτά μετέσχον ειδικοί ερευνητές από όλο τον κόσμο της ορθοδοξίας. Οι πρωτότυπες ανακοινώσεις των προκάλεσαν ενδιαφέρουσες ερωτήσεις, παρατηρήσεις, συζητήσεις και έτυχαν περαιτέρω επεξεργασίας επ` ακροατηρίω και συνεισέφεραν τα μέγιστα στο πάντα νευραλγικό και επίκαιρο θέμα "Ο κόσμος της Ορθοδοξίας στο παρελθόν και στο παρόν". Ανέμεναν δε τον κατάλληλο χρόνο για να εκδοθούν. [...]
(από την εισαγωγή, Αθανάσιος Αγγελόπουλος)
Περιέχονται οι εισηγήσεις:
- Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, "Νόμοι και ιεροί κανόνες"
- Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χριστόδουλος: "Ο θεολογικός λόγος στην εποχή της επικοινωνίας"
- Αθανάσιος Jevtic, Επίσκοπος Ζαχουμίου, Ερζεγοβίνης και Παραθαλασσίας, "Η ορθόδοξη κληρονομιά στη Χερσόνησο του Αίμου στο παρελθόν και στο παρόν. Η Μάρα Brankovic στη Νιγρίτα τον 15ο αι. Μια ορθόδοξη παρουσία στα υπόδουλα Βαλκάνια."
- π. Γεώργιος Μεταλληνός, "Οι αγώνες του (+) Κερκύρας Μεθοδίου για την επανίδρυση της Ιονίου Ακαδημίας"
- π. Tibor Imrenyi, "Η ορθόδοξη παρουσία στην Ουγγαρία στο παρελθόν και στο παρόν"
- π. Predrag Puzovic, "Το Μακεδονικό Ζήτημα εκκλησιαστικώς (1941-1997)"
- Μοναχός Παΐσιος Κουτλουμουσιανός, "Η Ιερά Μονή Κουτλουμουσίου και οι Ρουμανικές χώρες (14ος-19ος αι.)"
- Βασίλειος Θ. Σταυρίδης, "Το Οικουμενικόν Πατριαρχείον η πρωτόθρονος εκκλησία των ορθοδόξων εις την Ανατολικής Θράκην από του 1923 μέχρι σήμερον"
- Αντώνιος Παπαδόπουλος, "Ο Άγιος Δημήτριος ενωτικός σύνδεσμος Θεσσαλονίκης και Ευρώπης"
- Κωνσταντίνος Π. Χαραλαμπίδης, "Η πρωτοχριστιανική Θεσσαλονίκη ως καλλιτεχνικό κέντρο της Χερσονήσου του Αίμου"
- Στάθης Ν. Κεκρίδης, "Η Ορθοδοξία στο Μαυροβούνιο"
- Μιχάλης Γ. Τρίτος, "Η ιστορική Μοσχόπολη της Β. Ηπείρου και η συμβολή της στην πολιτισμική και οικονομική ανάπτυξη της Χερσονήσου Αίμου"
- Θανάσης Σέμογλου, "Ο παραδοσιακός χαρακτήρας της σκηνής της Μεταμορφώσεως στην εντοίχια μοναστική ζωγραφική της ΒΔ Ελλάδας, κατά τον ΧΙV αι."
- Κωνσταντίνος Σιαμάκης, "Παραινέσεις του Φωτίου στον Ηγεμόνα ων Βουλγάρων Μιχαήλ"
- Κωνσταντίνος Σιαμάκης, "Περιοδεία του Αποστόλου Παύλου στο Ιλλυρικό"
- Βασίλειος Κ. Μιχόπουλος, "Σύγχρονες σχέσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως και του Πατριαρχείου Γεωργίας (Πατριαρχείες Δημητρίου και Βαρθολομαίου)
- Ιωάννης Θ. Μπάκας, "Σερραίοι Μητροπολίτες στην Νοτιοανατολική Ευρώπη, κατά τον 19ο αι."
- Παναγιώτης Τζουμέρκας, "Το πνεύμα των γενικών κανόνων του Οικουμενικού Πατριαρχείου στους κανονισμούς της Κοπτικής Εκκλησίας"
- Παναγιώτης Τζουμέρκας, "Το Αντιοχικό Ζήτημα (1928-1933). Ανέκδοτη έκθεση του Μητροπολίτου Αξώμης."
- Ε. Ν. Κυριακούδης, "Η βυζαντινή ζωγραφική και οι ορθόδοξοι Σλάβοι"
- Ε. Ν. Κυριακούδης, "Η καλλιτεχνική ακτινοβολία της Θεσσαλονίκης στην Χερσόνησο του Αίμου κατά την βυζαντινή περίοδο"
- Θωμάς Αστ. Παπαγεωργίου, "Εκκλησιαστικές μορφές στον 20ο αι. - π. Ιουστίνος Πόποβιτς: Βίος - δράση - συγγραφικό έργο."
- David Imrenyi, "Οι πνευματικές σχέσεις Ούγγρων και Βυζαντίου μεταξύ του Γ΄ και ΙΕ΄ αι."
- Γεώργιος - Νεκτάριος Λόης, "Το Μακεδονικό Ζήτημα εκκλησιαστικώς επί των ημερών του Μητροπολίτου Σκοπίων Ιωσήφ και ο ρόλος του Κ.Κ.Γ."
- Αθανάσιος Γ. Βουδούρης, "Σύμμεικτη τριλογία για την ιστορία της τοπικής εκκλησίας Βέρροιας, Ναούσης και Καμπανίας"
- π. Βικέντιος Κουρελάρου, "Ο ναός του Μιχαήλ Βόδα σήμερα"
- Αθανάσιος Αν. Αγγελόπουλος, "Ο κόσμος της ορθοδοξίας στην Χερσόνησο του Αίμου. Επίκαιρες επισημάνσεις 1998."
- Ιωάννης Γαλάνης, "Η θρησκευτική παράδοση στην Έφεσο"
- Βασίλειος Δίον. Κουκουσάς, "Οι Ελληνοαλβανοί στην Νότιο Ιταλία (15ος - 18ος αι.)
- Ιω. Κουρεμπελές, "Η ευχαριστία στον διάλογο μεταξύ Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών"
- Κωνσταντίνος Κωτσιόπουλος, "Ορθόδοξη ενορία και σχολική κοινότητα. Κοινωνιολογική διερεύνηση."
- Στυλιανός Χ. Τσομπανίδης, "Η ευχαριστία στον πολυμερή διάλογο του Π.Σ.Ε."
- π. Marian Bendza, "Τα αίτια και οι μέθοδοι εφαρμογής της Ουνίας της Βρέστης"
- Αθανάσιος Ευ. Καραθανάσης, "Πεπραγμένα στο διορθόδοξο επιστημονικό συμπόσιο "Χριστιανική Μακεδονία", Νοέμβριος 1997"
- Δημήτριος Γόνης, "Συμπεράσματα Διορθοδόξου Συνεδρίου Νιγρίτας, Σεπτέμβριο 1998"
- Χρήστος Κ. Οικονόμου, "Προκλήσεις και προοπτικές για την Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης"
- Αθανάσιος Αν. Αγγελόπουλος, ""Η υπό της πολιτείας αναγνώρισης των πατριαρχών" στα πρεσβυγενή πατριαρχεία της Ανατολής"
- Δημήτριος Κουτρούλας, "Βιβλιογραφικά σύμμεικτα αναφορικά με τα μουσουλμανικά τεμένη και τους τεκέδες στη Θράκη".