Μετά την έκδοση του πρώτου τόμου των `θεμελίων του μαρξισμού`, `Ο μαρξισμός σαν ιδεολογία`, εκδίδουμε τη συνέχεια, που έχει το, γενικό τίτλο `Ο διάλογος Μαρξ - Χέγκελ` και περιέχει τις ενότητες ` Ο Μαρξ και το κράτος`, που περιλαμβάνεται σ` αυτό τον τόμο και `Ο Μαρξ η φιλοσοφία και η τεχνική`, που θα εκδοθεί στη συνέχεια. Έτσι θα ολοκληρωθούν οι τρεις τόμοι των `θεμελίων του μαρξισμού`, του σημαντικότερου έργου για το μαρξισμό που γράφτηκε ποτέ στα ελληνικά - και μάλιστα σε ανύποπτο χρόνο -στη δεκαετία του 1950! Η κριτική του Παπαϊωάννου προηγείται εκείνης του Καστοριάδη και άλλων στοχαστών που ακολούθησαν. Γι` αυτό εξάλλου παρέμεινε και σχετικά άγνωστος μέχρι πρόσφατα στην Ελλάδα. Ήταν υπερβολικά πρωτοποριακός για την εποχή του. Στο `Ο Μαρξ και το κράτος` ο Παπαϊωάννου εξετάζει τη `θρησκευτική υφή του νεότερου πολιτισμού`, αρχίζοντας από την εγελιανή κριτική του χριστιανισμού και την υπέρβασή της μέσα από το υπόδειγμα της αρχαίας Ελλάδας και της γαλλικής επανάστασης. Οι δημοκρατικές κοινωνίες αίρουν την αντίφαση πολίτη και πολιτείας και επομένως υπερβαίνουν τη θρησκευτική αλλοτρίωση. Ο Μαρξ υπερακοντίζει την εγελιανή κριτική και φθάνει στην ίδια την πολιτική αλλοτρίωση μέσα στη δημοκρατική κοινωνία, που θεμελιώνεται στις ταξικές ανισότητες της κοινωνίας των πολιτών. Όμως αν ο Μαρξ είχε δίκιο ως προς τη θεωρία του υπερταξικού κράτους του Χέγκελ, ο Χέγκελ δικαιώθηκε απέναντι στον Μαρξ, δεδομένου ότι η ιστορία δεν εξελίχθηκε προς τον μαρασμό του κράτους, αλλά τη μεγέθυνση του! Η ρίζα του σφάλματος του Μαρξ βρίσκεται στην υποτίμηση του κρατικού φαινομένου ως αυτόνομου θεσμού, που ενισχύεται όσο ενισχύονται οι ταξικοί και εθνικοί ανταγωνισμοί, όσο και στην υποτίμηση των `διαχειριστικών τάξεων`, ως φορέων ταξικής εξουσίας. Από την άποψη δε των φιλοσοφικών θεμελίων θα πρέπει να την αναζητήσουμε στον ίδιο τον ισχυρισμό ότι είναι δυνατή η υπέρβαση της αλλοτρίωσης και του πλήρους διαχωρισμού ιδιωτικού και δημόσιου αυτών καθ` εαυτών, δηλαδή στο όραμα του κομμουνισμού ως επιγείου παραδείσου. Εν τέλει παρουσιάζεται όλη η μαρξιστική θεωρία για το κράτος, τόσο στις κατακτήσεις, όσο και τις αντιφάσεις της σε ένα διαρκή διάλογο - αντιπαράθεση με τη σκέψη του μεγάλου δασκάλου του Μαρξ, του Χέγκελ.

[Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]