Η αρχαία συνοδική και πατερική νομοθεσία επέδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη λατρεία. Είναι χαρακτηριστικό ότι ένας μεγάλος αριθμός κανόνων (περίπου το ένα όγδοο των κανόνων) έχουν αποκλειστικά λειτουργικό περιεχόμενο, ενώ πολύ μεγαλύτερος αριθμός αναφέρεται εμμέσως σε αυτή ή προϋποθέτει τη λειτουργική πράξη. `Η σχέσις της Κανονικής τάξεως προς την εν τω Μυστηρίω της Θείας Ευχαριστίας και τοις λοιποίς Μυστηρίοις συγκροτουμένην Εκκλησίαν είναι προφανής. Η Κανονική τάξις αποτελούσα την δομήν του Σώματος της Εκκλησίας είναι αδύνατον να υπάρξη, και εάν υπάρχη είναι επιζήμιος, χωρίς τα συγκροτούντα, συνάπτοντα και ζωοποιούντα δια του Παναγίου Πνεύματος το Σώμα Μυστήρια, ων κέντρον η Θεία Ευχαριστία. Κατά την εύστοχον ρήσιν του Νικολάου Καβάσιλα: Η εκκλησία δια των μυστηρίων σημαίνεται`.
Η κανονική τάξη της εκκλησίας εδράζεται επί της θεανθρώπινης φύσεώς της και είναι φανερό ότι πηγάζει από την ευχαριστιακή και την εν γένει μυστηριακή ζωή της εκκλησίας. Οι ιεροί κανόνες έχουν πρωτίστως θεολογικό περιεχόμενο, γι` αυτό η κατανόηση και η ερμηνευτική προσέγγισή τους επιτυγχάνεται εφόσο ληφθούν υπόψη τα θεολογικά και τα ιστορικά πλαίσια του εκκλησιαστικού βίου. Η εκκλησία δια των κανόνων οριοθετεί το `χώρο`, εντός του οποίου είναι η δυνατή η σωτηρία του ανθρώπου. Κατά τον Ζωναρά, οι κανόνες θεσπίζονται από τις συνόδους `εις κατάστασιν εκκλησιαστικήν και εις ωφέλειαν των πιστών`, ενώ κατά τους πατέρες της Πενθέκτης συνόδου `προς ψυχών θεραπείαν και ιατρείαν παθών` (β` κανόνας· πρβ. ρβ` της ίδιας συνόδου και α` Γρηγορίου Νύσσης). Αυτός ο σωτηριολογικός χαρακτήρας των κανόνων έχει απόλυτη συνάφεια με την εκκλησιαστική τάξη. Οι σύνοδοι και οι πατέρες επανειλημμένα ομιλούν περί `εκκλησιαστικής ευταξίας` (ς` της Β` οικουμενικής) ή περί `κανονικής ευταξίας` (α` Κυρίλλου Αλεξανδρείας) ή απλώς περί `τάξεως` (πς` Καρθαγένης). Αυτή η τάξη συνδέεται άμεσα με το γεγονός της λατρείας του Θεού. [...]

[Απόσπασμα από το κείμενο του προλόγου]